Sirkadiyen Ritimin Bedensel ve Psikolojik Sağlık Üzerindeki Etkileri

Kelime anlamı gün döngüsü olan Sirkadiyen Ritim; bitkilerin, hayvanların ve insanların bedensel ve psikolojik davranışlarını etkileyen bir döngüdür. Her ne kadar 24 saatten oluşan günün karşılığı olarak tanımlansa da dünyanın aynı zamanda güneşin etrafında dönmesi ile oluşan mevsimlerden de etkilenir. Bu döngü bitkilerin çiçek açma veya özel salgı salgılamalarını; hayvanların uyku, uyanıklık, çiftleşme dönemlerini etkilerken, insanda hormonal değişiklikler, sindirim sistemi ve kardiyovasküler gibi sistemlerin aktivasyonunu ve aynı zamanda psikolojik durumlarını etkiler. Vücudumuzun işleyiş tarzı ve psikolojimiz sirkadiyen ritmi etkilerken, sirkadiyen ritim de bunları etkiler.

Bu 24 saatlik ritimin enerjisi gün içinde belli organlara göre dağılmıştır. Hani bir söz vardır; sabahleyin kral gibi, öğlenleyin prens gibi akşamleyin fakir gibi besleneceksin. Buradaki sabahleyinden yani kahvaltı öğünündeki kasıt sabah 7 ile 9 arasıdır. Çünkü bu 2 saatlik dilimde midenin kanlanması ve enerjisi en üst seviyede olduğu için sindirimden azami fayda görecektir. Aynı zamanda mide organı olayları kabullenmemizi etkilediğinden bu saatlerde yapılan çalışmalarda öğrenme ve ezber daha kolay olur. Günün diğer saatleri için başka örnek verecek olursak, mesela;

Sabah 09.00-11.00 arası dalağın en güçlü olduğu saattir yani eskimiş hücrelerin temizlendiği ve yorgunluğun en az hissedildiği saattir

Sabah 05.-07.00 arası kalınbağırsağın en güçlü olduğu saattir bu yüzden sabah erkenden tuvalete çıkmak daha kolay ve sağlıklı olur gibi

Sirkadiyen Ritmi Etkileyen Faktörler Nelerdir?

Bu doğal döngüde insanların beslenme ve davranışlarındaki hatalardan dolayı bozulmalar olur. Mesela geç saatlere kadar ışıklı ortamlarda durmak veya yatakta cep telefonu ışığına maruz kalmak, ortamların çok sıcak veya soğuk olması, geç saatlerde fazla yemek yemek ve günümüzün en büyük sorunlarından biri olan vardiyalı çalışmak sirkadiyen ritimde bozulmalara ve sağlığın balans ayarının bozulmasına neden olur.

Bu balans ayarının bozulması hem bedensel hem de psikolojik olarak farklı hastalıklara yol açar. Kilo alımı, deprseyon, anksiyete, uykusuzluk, vücut sistemlerindeki bozulmalar buna örnek gösterilebilir. Psikolojik ve bedensel sağlığın korunması ve geliştirilmesi için bazen aksilikler olsa bile mümkün olduğu kadar sirkadiyen ritme uygun yaşamak gerekir. Bu ritimde uykunun en kaliteli olduğu ve vücudu iyileştirdiği periyot ise akşam 23.00 ile sabah 04.00 arasıdır.