Şizoid Kişilik Bozukluğu

Kişilik bozukluğu olan insanların düşünme ve davranma kalıpları, toplumun normal ya da olağan karşıladıklarından daha farklıdır. Kişilik bozukluğuna sahip olan bireylerin kişiliklerinin ve düşüncelerinin sabit olması, bu kişilerin büyük stres yaşamasına neden olabilmekte ve sosyal ve iş hayatlarının bu durumdan etkilenmesine neden olabilmektedir. Ayrıca kişilik bozukluğu olan bireylerde olaylarla başa çıkma yetenekleri düşüktür v bu bireylerin sağlıklı ilişkiler kurmakta zorlanırlar.

Normalde çoğu insan farklı durumlara, insanlara ve olaylara uyum sağlayacak bir kişiliğe sahiptirler. Ancak kişilik bozukluğu olan bireylerin diğer insanlarla ve olaylarla olan ilişkileri daha sabittir. Bu kişilerin sabit düşünceleri, kendi haklarında ve etraflarındaki dünya hakkındaki düşüncelerini etkileyebilmektedir.

Anksiyete bozukluklarına sahip olan yani ortada bir sorun olduğunun farkında olan bireylerin aksine kişilik bozukluğu olan bireyler, genelde sorunları olduğunun farkında değildirler ve ortada kontrol etmelerini gerektirecek bir durum olduğuna inanmazlar. Çünkü bu bireyler sıklıkla kişilik bozukluklarının olduğuna inanmazlar ve buna inanmadıkları için de tedavi arayışına girmezler.

Şizoid kişilik bozukluğu nedir?

Şizoid kişilik bozukluğu A kümesi ya da eksantrik olarak gruplandırılan kişilik bozukluklarına dahildir. A kümesine dahil olan kişilik bozukluğuna sahip olan bireyler genellikle garip ya da farklı görünmektedirler. Bu kümedeki bozukluklar arasında paranoid kişilik bozukluğu, şizoid kişilik bozukluğu ve şizopital kişilik bozukluğu yer almaktadır. A kümesinde yer alan kişilik bozukluklarının ortak noktası sosyal beceriksizlik ve sosyal çekilmedir. Bu kişilik bozukluklarında çarpıtılmış düşünceler hakimdir. Şizoid kişilik bozukluğu olan bireyler sosyal ilişkilerde daha uzak, kopuk ve farklı davranışlar sergilemektedirler. Bu bireyler genelde yalnızdır; tek başına yaptıkları aktivitelerden hoşlanır ve duygularını çok nadir olarak ifade ederler. Her ne kadar isim olarak benzeseler de şizofreni ve şizoid kişilik bozukluğu aynı şey değildir. Şizoid kişilik bozukluğuna sahip olan pek çok insan tek başlarına çalışabilecekleri işler tercih etseler de genelde hayatlarını düzgün bir şekilde devam ettirebilirler.

Şizoid Kişilik Bozukluğunun Belirtileri

Şizoid kişilik bozukluğu olan bireyler genelde toplumsal hayatta yaşamaktan kaçınır ve hayatlarını diğer insanlarla iletişime girmeyecek şekilde düzenlemeyi tercih ederler. Pek çok şizoid kişilik bozukluğu olan birey ya evlenmeyi tercih etmez ya da yetişkinlik hayatlarında da aileyle yaşamayı tercih ederler. Bu bozukluğa sahip olan bireylerde görülen diğer özellikler şu şekildedir:

• Aile bireyleri de dahil olmak üzere yakın ilişkiler kurmayı istemezler ve bu tarz ilişkilerden hoşlanmazlar.

• Tek başına yapabilecekleri işleri ve aktiviteleri tercih ederler.

• Çok az aktiviteden keyif alırlar.

• Birinci dereceden akrabaları dışında yakın arkadaşları yoktur.

• Diğer insanlarla bağ kurmakta zorlanırlar.

• Övgülere ya da eleştirilere karşı ilgisizdirler.

• Soğukturlar ve çok az duygu belirtisi gösterirler.

• Karmaşık iç dünyalarında düşler kurmayı ya da gerçekçi fanteziler kurmaktan hoşlanabilirler.

Risk Faktörleri

Şizoid kişilik bozukluğuna sahip bireylerin çoğunun ailesinde şizofreni, şizoid kişilik bozukluğu ya da şizotipal kişilik bozukluğu görülmektedir. Diğer risk faktörleri ise şunlar olabilmektedir:

• Çocukluk döneminde etkisi olmuş olan çevresel faktörler

• Çocukken istismara uğramış ya da ihmal edilmiş olmak

• Duygusal olarak mesafeli bir ebeveyne sahip olmak

Şizoid kişilik bozukluğu toplumda ne kadar yaygındır?

Şizoid kişilik bozukluğuna sahip olan bireyler nadir olarak tedavi görmeyi seçtikleri için bu bozukluğun ne kadar yaygın olduğunu belirlemek zordur. Şizoid kişilik bozukluğu erkekleri kadınlardan daha fazla etkilemektedir ve yakın akrabalarında şizofreni olan bireylerde daha yaygın olarak görülmektedir.

Şizoid kişilik bozukluğu genellikle ergenlik döneminin sonlarında ya da yetişkinliğin ilk dönemlerinde ortaya çıkmaktadır.

Şizoid Kişilik Bozukluğunun Nedeni

Şizoid kişilik bozukluğunun kesin nedenleri bilinmemekle birlikte bu bozukluğun ortaya çıkmasında genetik ve çevresel faktörlerin birlikte rol oynadığı düşünülmektedir. Bazı akıl sağlığı uzmanları, sıcaklık ve duygulardan yoksun çocukluk geçiren bireylerin şizoid kişilik bozukluğu geliştirmeye daha yatkın olduklarını düşünmektedirler. Şizoid kişilik bozukluğunun görülen bireylerin ailelerinde şizofreni hastası bireylerin yer alıyor olması ise bu bozukluğun kalıtsal olduğunu düşündürmektedir.

Şizoid Kişilik Bozukluğunun Tanısı

Şizoid kişilik bozukluğunun belirtileri kişide görülüyorsa doktor, kişinin bütün tıbbi geçmişini öğrenerek ve gereken fiziksel muayeneleri gerçekleştirerek tanı koyacaktır. Kişilik bozukluklarını belirlemeye yönelik belli laboratuvar testleri bulunmasa da doktorunuz, belirtilere neden olabilecek fiziksel hastalıkları elemek için bazı tetkikler yapılmasını isteyebilir.

Doktorunuz belirtilere neden olan bir fiziksel hastalık bulamadıysa kişilik bozukluğunun tespit edilmesi açısından sizi bir psikoloğa ya da psikiyatriste yönlendirecektir. Psikolog ve psikiyatristler genelde kişi ile görüşme gerçekleştirerek kişilik bozukluğu olup olmadığına dair değerlendirme yaparlar.

Şizoid Kişilik Bozukluğunun Tedavisi

Şizoid kişilik bozukluğuna sahip olan bireyler çok nadir olarak tedavi arayışına girerler. Çünkü bu kişilerin düşünceleri ve davranışları genelde kendi üzerlerinde bir sıkıntı yaratmaz. Ancak tedavi arayışına girildiyse genellikle bu bireyler üzerinde psikoterapi uygulanmaktadır. Bu tedavi yönteminde genel olarak başa çıkma yeteneği, sosyal etkileşimlerde iyileşme, iletişim kurma ve özsaygı gibi konular üzerinde durulur. Terapide güven duygusu çok önemli bir yer tuttuğu için bu terapi, terapist için bazen zorlayıcı olabilmektedir. Çünkü şizoid kişilik bozukluğuna sahip olan bireyler diğer insanlarla ilişki kurmakta zorlanırlar. Tedavinin tamamlatıcısı olarak sosyal yeteneklerin eğitilmesi de önemli olmaktadır.

İlaç kullanımı şizoid kişilik bozukluğunda genelde tercih edilmemektedir. Ancak kişi depresyon gibi psikolojik bir sorun yaşıyorsa bunun için ilaç kullanımı gerekebilir.

Aşağıdaki terapiler şizoid kişilik bozukluğunun tedavisinde önemli yer tutmaktadır:

Bilişsel davranışçı terapi: Bu tedavide amaç, davranış değişikliği yaratmaktır. Şizoid kişilik bozukluğunda bilişsel davranışçı terapi oldukça başarılı olabilir çünkü bu tedavi sayesinde sosyal ortamlarda nasıl davranılacağı ve düşüncelerde nasıl değişiklik sağlanabileceği öğrenilebilir. Ayrıca sosyal ilişkiler kurmakta duyulan isteksizliğin değişmesini de sağlayabilir.

Grup terapisi: Grup terapisi, şizoid kişilik bozukluğunun tedavisinde sosyal yeteneklerin gelişmesinde işe yarayabilecek bir diğer yöntemdir. Grup terapisi ile kişinin sosyal ortamlarda daha rahat hissetmesi sağlanabilir.

İlaç tedavisi: İlaç tedavisi, diğer tedavi yöntemlerinden yanıt alınamadığında tercih edilmektedir. Şizoid kişilik bozukluğunun tedavisi için belirli bir ilaç yoktur. Ancak kişilik bozukluğunun yanında başka sorunlar görülüyorsa bunların tedavisinde ilaçlardan yararlanılabilir. Bupropiyonlarla kişinin zevk alma hissi arttırılabilir. Antipsikotiklerle ise kişideki isteksizlik hissi tedavi edilebilmektedir. 

Şizoid Kişilik Bozukluğunun Neden Olduğu Komplikasyonlar

Sosyal etkileşimden yoksun olmak, şizoid kişilik bozukluğunda görülen ana komplikasyondur. Bu kişilik bozukluğuna sahip olan bireyler, diğer insanlarla etkileşime girmedikleri için genelde şiddet gösteren davranışlarda bulunmazlar. Şizoid kişilik bozukluğu ile birlikte görülen duygudurum bozukluğu, anksiyete bozukluğu ve diğer kişilik bozukları toplumun geneline kıyasla daha fazla görülmektedir.

Şizoid Kişilik Bozukluğunun Uzun Dönemli Etkileri

Her ne kadar şizoid kişilik bozukluğuna sahip olan bireylerin davranışları diğer insanlar tarafından garip olarak algılanabilse de bu kişiler hayatlarına normal bir şekilde devam etmekte sorun yaşamazlar. Ancak diğer insanlarla anlamlı ilişkiler kurmaları ve kendi ailelerini kurmaları zor olmaktadır. Bazı araştırmalar bu bozukluğa sahip olan bireylerin bazen sosyal, ekonomik ve iş alanında yetersizlik yaşayabildiklerini göstermektedir. Bu nedenle şizoid kişilik bozukluğuna sahip olan bireylerin ömür boyu tedavi görmeleri gerekebilir.