Skolyoz Tedavi Kararı ve Tedavi Alternatifleri

İzleme

Skolyozun tedavisi, eğriliğin derecesine, eğriliğin artma potansiyeline ve eğriliğin rigiditesi (sertliği) ne göre farklılık gösterir. Tedavi kararını eğriliğin miktarı ve eğriliğin artma potansiyeli belirler.

Büyüme tamamlandığında 25 dereceyi geçmeyecek eğrilikler, büyüme tamamlanıncaya kadar izlenir. İzlemenin sıklığına, hastanın yaşı, genetik   büyüme potansiyeli ve iki izleme dönemi arasında artış görülüp görülmemesine göre doktor karar verir.

Skolyoza bağlı eğrilikte artış görülen, 20-40 derece arası eğriliği olan hastalar 3-6 ay aralarla izlenir. Eğriliğin artış hızına, sertliğine bağlı olarak izleme, korse tedavisi veya erken ameliyat planlanabilir.

Korse

20-40 derece arası eğriliğe sahip, 2-3 yıl daha büyüme potansiyeli olan hastalarda breys tedavisi (korse) uygulanabilir. Breys tedavisine alınan hastaların yine izlenmesi gerekir. Ancak korse tedavisinin başarısı sınırlıdır. Hastanın 3-4 yıl boyunca günde 12-23 saat korse giyeceği düşünülerek, hastanın uyumuna göre karar verilir.

Breys tedavisi amacıyla farklı breys uygulamaları vardır. Breysin seçimi, yaptırılması, uygulanması doktor tarafından yapılmalı, omurga cerrahisi yapan, deneyimli ortopedik cerrahların kontrolünde olmalıdır.

Breys (korse) uygulamasında, breysin eğriliği belirli oranda azaltması gerekir. Örneğin ayakta çekilen filmde 30 derece dorsal skolyozu olan bir hastada, breys uygulandığında, breysli filmde eğriliğin 20 derecenin altına inmesi gerekli. Eğer düzelme olmuyorsa breys tedavisinin etkin olmadığına karar verilir. Ya breysin yapımı ile ilgili problem vardır. Breysin düzeltme efekti oluşturacağı yerler yanlış belirlenmiştir. Yeniden düzenlenmelidir. Ya da eğrilik sert (rigit) bir eğriliktir. Breys tedavisinden yarar görmeyecektir.

Breys kullanımı ile verilen egzersizler ve yüzme, breys uyumunu sağlayabilir, eğriliğin artmasını engellemeye yarar sağlar. Yüzme, spor ve günlük temizlik ihtiyacı için breysin günlük kullanım süresi doktor tarafından belirlenir. 12-22 saat arasında, korsenin özelliklerine ve eğriliğin durumuna göre karar verilir.

Yine breys tedavisinde; breysin eğriliği kalıcı olarak düzeltmediği, breys çıkarıldığında, başarılı bir breys tedavisinde, ilk uygulandığı derece civarında olacağı bilinmeli. Yani eğriliğin ilerlemesini durdurur, ancak düzeltme sağlamaz. Bazı yayınlarda breys tedavisi uygulamakla ameliyat olacak hastaların eğilme miktarının artmasının önlendiği, dolayısıyla ameliyat edilecek omur sayısının azaldığı bildirilmiştir. Bu amaçla breys tedavisi kullanımı önerilmiştir. Breys tedavisinde breys giyme süresi ve breyse uyumun breys tedavisinin sonucunu etkilediği bildirilmiştir.

Ancak korse tedavisinin yararlı olmadığını, skolyozun doğal seyrini anlamlı miktarda değiştirmediğini bildiren yayınlar da vardır. 

Ameliyat kararı

Büyüme tamamlandığında; 40 dereceyi geçmeyen eğriliklerde ameliyat düşünülmez. Ancak; 30-50 derece arası, doktorun tedavi hakkındaki görüşlerine, hastanın estetik ve yaşam tarzı tercihlerine göre ameliyat yapılabilir.

İlk tespit edildiğinde, 9-11 yaşlara yakın dönemde 30-40 derece eğrilikler 3-4 ay ara ile röntgen kontrolleri ile izlenir. İki izleme dönemi arasında 4-5 dereceden fazla artış tespit edilirse, eğrilik aşırı artacak kaygısı ile erken ameliyatlar planlanabilir.

Fizik tedavi - Egzersiz tedavisi

Fizik tedavi, egzersiz tedavisi ve yüzmenin; skolyozun doğal seyrini değiştirmediği, yani bu tedaviyi uygulasanız da uygulamasanız da eğriliğin aynı derecelerde olacağı gösterilmiştir. Bu nedenle skolyoz düzeltme tedavisinde bu tedavilerin yeri yoktur. Ancak breys tedavisinde breyse uyumu sağlamak, sırt     kaslarını güçlü tutmak amacıyla egzersizler ve yüzme verilmesinin yararı vardır. Yine ameliyat edilen hastalarda, ameliyat sonrası fizik tedavi gerekebilir.

10-20 derece arası eğriliklerde, breys tedavisi ile birlikte verilen egzersizlerin eğriliğin azaltılmasında rolü olduğunu bildiren yayınlar vardır. Bu yayında breys giyme süresi, breys uyumu ve egzersizlerin sonuçlara etkisi araştırılmıştır.

AMELİYAT

Tedavi kararı verirken, ameliyatla ne yapılacağının bilinmesi gereklidir. Eğriliğin ilk başladığı omurun (omur: omurgayı oluşturan kemiklerin bir tanesi) 1 veya 2 omur üstündeki omurdan, eğriliğin bittiği omurun 1 veya 2 omur altındaki omura kadar tüm omurların açısı düzeltilerek birbirine kaynatılması, yani tek bir blok haline getirilmesi planlanmakatadır. Yani birbiri üzerinde azda olsa hareketli, esneyen, eğilip doğrulabilen ama düzgün olmayan bir yapının, esnemeyen, eğilip doğrulamayan ama düzgün bir blok / sütun haline getirilmesi amaçlanmaktadır.

Ameliyatın bu özelliklerinden dolayı, ameliyatlarda ne kadar az omur ameliyat sahasına dahil edebilir, ne kadar esneyen, hareketli omur bırakırsak o kadar normale yakın bir yapı elde ederiz. Bu düşünce ile eğriliğin başladığı ve bittiği omurlar titizlikle belirlenir. Yapısal eğriliğe sahip olan omurla, yapısal olmayan, yani asıl eğrilik düzeltildiğinde kendiliğinden düzelme potansiyeli olan omurlar belirlenmeye çalışılır. Mümkün olan en az sayıda omur ameliyat sahasına dahil edilerek, omurganın hareketli segmentinin korunması planlanır.

Ameliyat 3 basamakta incelenir. Birincisi; tutulan omurlar veya düzeltilmesi planlanan omurlar sırt tarafından açılarak vidalar ve bunları bir sistem haline getiren 2 taraflı uzun metal çubuklara bağlanır. İkinci basamakta Traksiyon (çekme) veya diğer yöntemlerle düzeltme sağlanır. Gerek vida uygulama gerekse düzeltme esnasında, omuriliğin (sinirler) zedelenmemesi için sinirler ameliyat içi monitörize edilir. Ameliyat içi herhangi bir zarar görme ihtimali yok edilmeye çalışılır. Üçüncü basamakta da ameliyat edilen omurların zaman içinde birbirine kaynayarak, düzeltmenin korunması için füzyon, yani omurların birbirine kaynamasını sağlayan işlem uygulanır.

Bazı eğriliklerde, sırt tarafından değil, karın duvarı yan tarafı veya göğüs duvarı yan tarafından, omurganın ön bölümünden düzeltme sağlamak amacıyla farklı ameliyatlar yapılabilir. Bazı skolyoz tiplerinde de uzayabilen çivilerle erken yaşta eğriliğin önlenmesi veya artmasının önüne geçilmesi planlanabilir.

Ameliyat sonrası 6-8 hafta kadar breys kullanılabilir. Yapılan ameliyata göre değişmekle birlikte, genellikle 2-3 gün içinde ayağa kalkma ve yürümeye izin verilir. 6-8 hafta ara ile kontroller yapılır. 3-6 ayda hafif spor yapabilir hale gelir. Eğriliğin derecesine ve sertliğine göre değişmekle birlikte genellikle tama yakın düzelme elde edilir. Düzgün ama normale göre biraz sert ve hafif ölçüde hareketleri sınırlanmış bir omurga elde edilmiş olur.

Ameliyat sonrası günlük yaşamda bir sınırlanma olmaz, omurga elastikiyetinin izin verdiği ölçüde spor yapabilir. Hamilelik, doğum yapma ile ilgili bir problem yaşanması beklenmez.

50-60 derece üstü eğriliklerde ameliyat önerilir. Bu derece eğriliklerde ilerleyen yaşla, ağrılar, solunum problemleri beklenebilir.