Sleep Apnea ve Sebepleri Nelerdir?

Burun ucundan, ses tellerine kadar olan bölümde, solunum yolunu tıkayan her türlü
engel uykuda solunum durmasına ve horlamaya sebep olmaktadır. Burada şunu
belirteyim ki, her horlayan hasta sleep apnealı değildir, fakat her sleep apnealı hasta
horlar.

Apnea ve sleep apnea nedir?

Ağız ve burundan giren soluk havasının 10 saniye süre ile durmasına apnea, normal bir
gece uykusu sırasında apnea ataklarının 5 den fazla olmasına da sleep apnea hastalığı
adı verilmektedir.

Dilin arkası, yumuşak damak ve küçük dilin olduğu kısmın genizle birleştiği bölge
kendiliğinden daralabilen bir bölgedir. Bu yapısal darlıklar birbirine temas edince,
solunumla birlikte titreşmekte ve horlama ortaya çıkmaktadır.

Şikayetlere çocuklarda; geniz etleri ve büyümüş bademcikler.
Erişkinlerde ise; yumuşak damak adelelerinin, zayıflaması, gerginliğinin azalması ve
gevşemesi sebep olmaktadır.

Hastalığın, Santral (Beyinsel nedenli), tıkayıcı ( Burun, geniz, ağız içi, boğaz nedenli) ve
mikst (Santral ve tıkayıcı neden karışımlı) olmak üzere üç tipi vardır. Bizim üzerinde
duracağımız , Tıkayıcı uyku apnesi hastalığı (sleep apnea) konusudur.

Hastalık hafif bir horlamadan, kalp ve akciğer rahatsızlıklarına, hatta yatakta uyurken
solunum durması nedeni ile ölüme dahi sebep olmaktadır.

Erişkin insanların en az %45'i zaman zaman horlamaktadır. Bu şikayet %25'inde sürekli
bir haldedir. Horlama problemi genellikle yakın zamanda kilo almış erişkinlerde ortaya
çıkar ve yaşla birlikte her geçen gün artar. Aile yaşamına etkili olan ciddi bir sorun teşkil
edebilir. Eğer horlayan ve bu arada uykunuzda solunumu dakikalarca duran bir kişi
iseniz, geceleri eşiniz tarafından uyandırılma, yatış şeklinizin değiştirilmesi ikazlarına
alışıksınız demektir. Horlayan kişi alay konusu olur. Ailenin diğer bireyleri için uykusuz
gecelerinin sorumlusu tutulur. Horlayan kişi tatil ve iş gezilerinde istenilmeyen oda
arkadaşı olur. Uykuda solunum durmasının kişiye verdiği zarar büyüktür. Dinlenilmeden
geçirilen geceler vardır. Aşırı horlayan kişilerde yüksek tansiyon horlamayan kişilere
göre daha sık görülür. Horlamanın en ağır formu tıkayıcı tipte horlama hastalığıdır.

Bu hastaların uykularında, soluklarının kesilmesi nedeni ile kanlarında ki oksijen düzeyi
aşırı oranda düşer. Oksijenin düştüğü bu dönemde, kalp, kanı daha çok pompalamak
için zorlanmaktadır. Bir süre sonra kalp ritmi bozulurken, yıllar içinde yüksek tansiyon,
kalp büyümesi, akciğer problemleri yerleşir.

Tıkayıcı tipte horlama hastalığı olan kişiler uykularının çok az bir kısmında derin uyku
fazına geçebilmektedirler. Hiçbir zaman rahat derin bir uyku uyuyamamaktadırlar.
Geceleri yataklarında sık sık dönmekte, sık idrara kalkmakta böylece, dinlenmeden
geçirilen gecenin gündüzü uykulu, yorgun, gergin ve verimsiz geçmektedir. Geceleri
uykusuz kalmaları nedeni ile, gündüzleri otururken veya iş yaparken uyuklayacaklar,
küçük çocuklar derslerinde başarısız, hırçın olacaklardır. En önemlisi, çalıştıkları iş
yerlerinin özelliği ve yaşam şartlarına göre; yalnız yaşayanlar araba kullananlar,
sanayide çalışanlar da dikkat ve konsantrasyon eksikliği nedeni ile, kaza ve ölümler
meydana gelecektir.

Horlayan kişilere yapılacak öneriler genelde şunlardır;

1. Bir uzman gözetimi altında, kilo verilebilir.
2. Adele tonusunun arttırılması amacı ile spor yapılması.
3. Uykudan önce uyku ilaçları, sakinleştirici ve antihistaminik denilen allerji
ilaçları almamalı.
4. Uykudan 4 saat önce ve hatta hiç alkol almamalı.
5. Uykudan 3 saat önce ağır yemekten sakınmalı.
6. Aşırı yorgunluktan sakınmalı.
7. Uykuda yana yatmak tercih edilmeli.
8. Tüm yatağın baş tarafı yükseltilerek şahsın başı yukarıda eğimli yatmasını sağlamak.
9. Evde horlamayan kişilerin sizden önce uykuya geçmelerini bekleyip, onların
sizden önce uykuya geçmeleri için süre tanıyın.

Hastalığın kesin tanısı ve tip tayini, polisomnografi tetkiki ile uyku Laboratuvarlarında
yapılmaktadır.
Polisomnografide, rahatsızlığı olan şahıs, uyku laboratuvarında özel hazırlanmış sessiz
odada, bir gece uyutulur. Vicuduna yerleştirilen elektrodlardan elde edilen kayıtlar
değerlendirilir. Böylece normal bir gece uykusunda elde edilen sleep apnea sayısı;

0 ile 5 arası hafif
5 ile 15 arası orta
15 ile 25 arası ve üstü ağır sleep apnea olarak değerlendirilir.

Bugün uygun vakalarda, Polisomnografik tetkik sonucu elde edilen bilgiler doğrultusunda
kullanılan, burun dışına maske ile takılarak pozitif hava basıncı veren SPAP veya BİPAP
adı verilen cihazlar başarı ile kullanılmaktadır.

Cerrahi tedavide, yukarıda da belirttiğimiz gibi, burun ucundan ses tellerine kadar
tıkanmaya sebep olan (geniz, ağıziçi ve boğaz bölümünde) anatomik yapılar temizlenir.

Bu amaçla çeşitli cerrahi metodlar uygulanmakta, bu yaklaşımlar cerrahiyi uygulayacak
uzman tarafından değerlendirilebilmektedir.
Horlama kişi ve ailesi için zararlı hale geldiğinde uzman ile görüşmeniz uygun olabilir.