Sosyal Fobi

Sosyal fobi, insanlarla etkileşimi içeren toplumsal durumlarda olumsuz değerlendirilme ve küçük düşme korkusundan kaynaklanan bir kaygı bozukluğudur.

Topluluk karşısında konuşmak, mevki olarak yüksek birisiyle buluşmak gibi sadece bazı özel durumlarda görülen hafif tipi olabildiği gibi örneğin alışveriş yapmak, yol tarifi sormak, umumi tuvalet kullanmak, başkalarının yanında telefon ile konuşmak, dışarıda yemek yemek gibi hemen her sosyal etkileşimde kendisini gösteren daha ağır formları olabilir. Sıklıkla çocukluk ya da ergenlik çağında başlar, kişinin sosyal ortamlara girme isteği olmasına rağmen kendisini rahat hissetmediği için kaçınma davranışları gösterebilir. Bu durum sosyal izolasyona ve çevresindekiler tarafından utangaç, sessiz, sakin, mesafeli olarak tanımlanmasına neden olabilir.

Sosyal fobinin oluşmasında genetik faktörlerin etkisi yanı sıra çocuklukta zorbalığa maruz kalma, kontrolcü baskıcı ebeveynler tarafından büyütülme gibi risk faktörleri sayılabilir.

Sosyal fobisi olan bireylerin kaygı belirtilerinin başkaları tarafından fark edilmesi konusundaki endişesi stres hormonlarının artmasına ve belirtilerin (yüzde kızarma, terleme, titreme gibi) fazlalaşmasına neden olarak adeta kendini gerçekleştiren kehanet halini alır.

Sosyal fobik bireyler endişelerini abartılı ve mantıksız bulmalarına rağmen önüne geçemezler ve kaygı hissettikleri ortamdan kaçınma davranışı yaşam kalitelerini olumsuz etkiler.  Bu kaygı ve kaçınma davranışı okullarını bitirmelerini, iş görüşmesi yaparak iş bulmalarını, arkadaşlıklar ve romantik ilişkiler kurmalarını zorlaştırır.

Yeni insanlarla tanışmak, daha önce tanımadıkları insanların olduğu ortamda bulunmak, başkalarına tanıtılmak, ilgi odağı olmak, başkalarına kendisinden bahsedilmesi, topluluğa hitap etmek, kalabalık bir ortama sonradan dahil olmak, başkaları izlerken herhangi bir konuda performans göstermek, dışarıda yemek yemek, toplu taşımada ineceğini söylemek, kalabalıkta telefon görüşmesi yapmak vb durumlar anksiyetelerini arttırır. Ve böyle bir durumla karşılaşma beklentisi bile kaygının artmasına sebep olur. 

Sosyal fobi tedavisinde psikoterapi son derece olumlu sonuçlar verir.  Psikoterapi de kişinin kendisiyle ilgili olumsuz düşünceleri tanıması ve değiştirmesi amaçlanır.  Kişide kaygı uyandıran durumların hiyerarşik bir listesi hazırlanarak kademeli yüzleştirme, maruz bırakma tedavisi de kullanılabilir. Ayrıca rol oynama eğitimelerine katılmak da faydalı olabilir. 

Sosyal ortamlarda rahatlık ve güven kazanmak için beceri ve rol oynama eğitimlerine katılmak da faydalı olacaktır. Sosyal durumlara maruz kalma uygulamaları, endişelere meydan okumak için özellikle yararlıdır. Tedavi de antidepresanlar, anksiyolitikler kullanılabileceği gibi beta blokörler de anksiyetenin fizksel belirtilerini kontrol altına almak için kullanılabilir.