Sosyal Fobi

1) Sosyal Fobi nedir?

Sosyal fobi bir kaygı bozukluğudur. Kişinin dikkat odağı olmaya ve diğer bir kişi veya kişiler tarafından değersiz sayılmaya karşı olan abartılmış korkusuyla ilgilidir. bu kişiler yoğun olarak performans kaygısı yaşamaktadırlar ve bu kaygıyı her performans sergileyeceği zaman yoğun bir biçimde yaşarsa kişide sosyal fobi var diyebiliriz.

2) Sosyal fobinin alt tipleri nelerdir?

• Sosyal etkileşim: Buluşma, konuşmaya katılma, biriyle çıkma, fikrini söyleme, haklarını savunma.
• Performans: Topluluğa karşı konuşma, spor yapma, müzik aleti çalma, dans etme gibi..
• Gözlenme: Sokakta yürüme, otobüse binme , odaya sonradan girme, açık tuvaleti kullanma, biriyle yemek yeme.

3) Sosyal fobinin görülme sıklıkları nasıldır?

• Kadınlarda daha sık görülmektedir fakat klinik başvurularda erkekler daha fazla.
• Başlama yaşı 13-20 yaş arasındadır.

4) En sık karşılaşılan belirtileri nelerdir?

Kızarma ve kaslarda titreme. Çarpıntı, terleme, mide rahatsızlıkları, boğazda kurma, sıcaklık ateş basması, üşüme gibi..

5) Sosyal fobinin panik ataktan farkı nedir?

Sosyal fobide değerlendirme ve performans kaygısına bağlı oluşan bir kaygıya bağlı olan davranışsal durumlar oluşmaktadır. mesela kişi sunumda söyleyeceklerimi unutursam rezilolurum inancına bağlı olarak yoğun şekilde yaşadığı kaygı yüzünden çarpıntı hissetmektedir. fakat panik atakta bedensel duyumları abartarak yaşanılan korku vardır. örneğin kalbim çok hızlı atıyor, kalp krizi geçireceğim gibi..

6) Sosyal fobide en çok yakınılan belirtiler nelerdir?

Kişinin en rahatsız olduğu belirtiler, kızarma, ağızda kuruluk, kekeleme,ses titremesi

7) Sosyal fobide temel örüntüler nelerdir?

• Olayları kendine odaklama:
• Yoğun biçimde kendine odaklanır.
• Kaygılı bekleyiş
• Kaçınma ve kaçma
• İşlevselliğin kesintiye uğraması
• Beceri eksikliği
• Olumsuz beklenti: beni reddedecekler , yetersiz bulunucam , garip olduğumu düşünecekler, en basit şeyleri dahi yapamıyorum, yine başarısız olacağım..

8)Sosyal fobik insanların yaptığı yanlışlar nelerdir?

Sosyal fobi yaratacağı düşünülen durumlardan kaçındıkça kaygısı azalır,böylece kaçınma davranışı pekişir. Ve kaçınma sayesinde olumsuz sonuçları olabilecek sosyal durumlardan kaçınılmış olur ve böylece koşullanmış olan korkunun sönmesi engellenir. kısır bir döngü oluşur.

9) Sosyal fobide nasıl bir kısır döngü oluşur?

Tetikleyici uyaran (sunum yapmak) etkiliyor, otomatik düşünceyi(rezil olacağım), Tehlike algısı büyüyor, anksiyete ve fiziksel belirtiler gözleniyor(yüzünün kızarması, terleme, sesinin titremesi), davranış( kaçınma, sunum yapmama), Geçici rahatlama. ve tekrar tekrar aynı şeyler.

10) Sosyal fobide kaçınmalar ne şekilde oluyor?

Az konuşma, göz temasından kaçınma, soru sormaktan kaçınma gibi..

11) Sosyal fobisi olan kişilerin kaygılarını arttıran inançları nelerdir?

• Herkesin takdirini kazanmalıyım,
• Hiçbir zayıflık belirtisi göstermemeliyim
• Kaygılı olduğumu kimse farketmemeli
• Zeki ve parlak görülmeliyim.
• Bunun yanı sıra sosyal fobik kişilerin sahip olduğu bazı temel inançları vardır,
• Farklıyım(herkesin başına gelmez ama benim gelebilir), sıradışıyım(olumsuz),çekici değilim, rahatsız ediciyim, yetersizim.

12)Peki bu inançların oluşmasına ne zemin hazırlıyor bunun anne baba tutumlarıyla ilişkisi var mıdır?

• Anne ve babaların çekingen özellik taşıması
• Utanç yaratıcı durumlar
• Suçluluk duygusu doğurmaya yönelik tutumlar
• Çocuktan gurur duymama
• Tahammülsüzlük
• Çocuğu sevmeme
• Aşırı eleştirme, reddetme, cezalandırıcı tutumlar
• Uygunsuz bir biçimde diğer çocuklarla kıyaslama

13) Sosyal fobik bir kişi terapiye başlamak istedi nasıl bir süreç izlenir?

• Öncelikle bir değerlendirmeye alınır.
• Sorun alanlarının bilişsel,davranışsal,çevresel,duygusal ve fizyolojik boyutlarını araştırılır.
• Kaçınma ve güvenlik davranışları bulunur
• Sosyal ve iş hayatında yaşadığı zararların konuşulması, ek bir psikolojik rahatsızlık durumları tespit edilir.
• Daha sonra terapinin kısa ve uzun dönemli amaçları saptanır.

14)Tedavide neler kullanılır?

• Psikiyatrik ilaçlar
• Psikoterapi (BDT) , grup terapisi

15) BDT ile nasıl bir süreç izlenir?

Kişinin bilişsel çarpıtmalarıyla, davranışlarındaki güvenlik arayışları tespit edilir bunların üzerine yoğunlaşılır.

16) En çok ne tarz bilişsel çarpıtmalar gözlenir?

• meli-malı ( iyi performans göstermek zorundayım)
• Etiketleme ( Eğer bunlar olmazsa yetersiz bir insanım)
• Felaketleştirme ( Performans esnasında duyacağım rahatsızlık çok kötü olacak)
• Düşük engelleme eşiği, (Ben böyle bir durumla başedemem, bunu kaldıramam, dayanamam)

17)Bu bilişsel çarpıtmaları nasıl düzeltilir?

Davranışsal teknikler ile , maruziyet, hayali maruziyet, davranış deneyleri , video monitarizasyonu ile.

Örneğin:

hastanın belirtisi Maruziyet

Yemek yiyememe Küçük kalabalık restoranda yemesi zor bişi yemek spagetteti veya hamburger gibi

15-20 dk dan kısa olmayacak şekilde. çünkü fizyolojik belirtilerin başlamasını beklenir veya sunum yapmaktan korkan birine, sunum ortamı hazırlayıp , bir performans sergilemesini isteyip, videoya alınabilir. Kişiden sunumdan önce kendini değerlendirmesini istenir.

18) Peki bu video monitorizasyonun amacı nedir?

Bazı inançları test etmek

19) Kişiden bu uygulamayla neyi öğrenmesi beklenir?

• Kendi felaketleştirme eğilimini
• Performansını olduğundan kötü algıladığını
• Seyirci tarafından zannettiğinden daha iyi değerlendirildiğini görmesini sağlar

20) Diğer bir terapi çeşiti olan grup terapisi sosyal fobi için ne işe yaramaktadır?

• Kişilerin gözlemsel öğrenmesini sağlar
• Doğal bir maruziyet sağlıyor
• Diğerlerine yardım ederek öğrenme
• Aynı sorunu paylaşanları görüp olumlu etki
• Diğerlerinin başarılarıyla cesaretlenme