Sosyal Medya Beden Algımızı Nasıl Etkiliyor?

Sosyal medya platformlarında fotoğraf ve video gibi görsel içerikler paylaşan insanlar günlük hayattaki deneyimlerini, gözlemlerini paylaştıkları gibi beden imajlarını da bu platformlarda oldukça sık sergilemektedirler. Ancak günümüzde oldukça gerçekçi görünen fotoğraf düzenlemeleri cep telefonumdaki uygulamalar ile kolaylıkla yapılabildiği için, bu platformlarda paylaşım yapan insanlar bedenlerini daha estetik ve ilgi çekici gösterecek sanal illüzyonlar ile diğerleri ile paylaşmaktadırlar. Bu düzenlemeler sayesinde kişiler boylarını, kilolarını, ten renklerini, yüzeyindeki makyajı, yüz ve beden hatlarını değiştirebilmektedirler. Beden görünümlerinden hoşnut olmayan kişilerin sosyal platformlarda görünümlerini paylaşırken bu biçimlendirmeleri yaptıkları gibi, medyada oldukça tanının, beden görünümleri ile büyük bir kitlenin göz önünde olanve bu nedenle de sürekli yoğun bir eleştiri ve yorum altında olan popüler kişilerin de beden imajlarını en kusursuzu hedefleyen formlarda paylaştıkları görülmektedir. Gerçeklikten oldukça uzaklaşmış olarak sunulan bu imaj öylesine gerçekçi gösterilmektedir ki, sürekli olarak bu platformları ziyaret eden kullanıcıların kendi beden imajları ile bu imajları karşılaştırmalarına ve bedenlerinin olması gerektiği gibi olmadığını düşünmesine neden olmaktadır. Fotoğraf ve videolar üzerinden beden görünümlerine yapılan düzenlemeler öylesine yaygınlaşmış ve kabul görmüştür ki, insanların beden algılarında fantezi ve gerçek arasındaki çizginin kaybolmaya başladığı görülmektedir. Kusursuz bedenler olduğunu ispatlamaya çalışan medya içerikleri insanların karşısına her gün sosyal medya platformları üzerinde öyle sık çıkmaktadır ki bu kusursuzluk oldukça ulaşılabilir ve elde edilmesi gereken bir konum gibi yansıtılmaktadır. Sosyal medya yalnızca ideal ve kusursuz bir bedenin nasıl olması gerektiğini göstermemekte, ayrıca bu bedene ulaşmak için bireyin neler yapması gerektiğini de öğretmektedir (Warren and Rios, 2013: 192).

Günümüzde insanların en çok vakit geçirdiği yerlerden birinin sosyal medya platformları olması nedeniyle markalar bu platformlar üzerinden reklam vermektedir.İleri teknolojinin ürünü olarak kullanılan yapay zeka programları ile birden fazla modelin görünümlerinin birleştirilmesi, en estetik kabul edilen bölümlerin vurgulanmasıyla sanal bedenler üretilebilmekte ve sosyal medya platformlarındaki reklamlarda kullanılabilmektedir. Bu reklam görsellerinin içerikleri incelendiğinde kabul gören güzellik kriterlerini tam anlamıyla karşılayan ya da çeşitli düzenlemeler ile böyle gösterilmeye çalışılan modellerin kullanıldığı görülmektedir. Başta kozmetik, moda ve diyet endüstrilerine ait bu sosyal medya reklamlarının ürünlerini pazarlayabilmek için geliştirdikleri strateji, bu reklamın sunulduğu kişilerin bu ürüne ihtiyaç duyduğu, olduğu haliyle yeterince estetik olmadığını kabul ettirmektir. Güzel görünmek için kullanılması gerektiği vurgulanan kremler, daha zayıf olmak için yapılması gereken diyetler ve takviye ilaçlar, kişinin beden kıvrımlarını daha iyi vurgulaması için önerilen kıyafetlerin alt mesajı bireyin şu an olduğundan daha iyi bir beden imajına sahip olması gerektiği ve bu ideal beden görünümüne ulaşmak için dış müdahalelere ihtiyaç duyduğu yönündedir. Bu nedenle sosyal medyada firmalar ürünlerini pazarladıkları kadar güzellik tanımına dair görüşlerini de pazarlamaktadırlar (Claiborn & Pedrick, 2019, 55).

Sosyal medyada sürekli insanların karşısına çıkan reklamlardan biri de plastik cerrah ve estetisyenlerin uyguladıkları estetik müdahalelerinin görselleridir. Bu işlemlere dair görseller öncesi ve sonrası adı altında bireyin sahip olduğu doğal formun değiştirilerek yerine daha kusursuz kabul edilen formun oluşturulmasıyla, bu müdahalenin bireyin beden imajında yaptığı olumlu fark vurgulanmaya çalışılmaktadır. Bu fotoğrafları gözlemleyen sosyal medya kullanıcılarına verilen mesaj, onların da sahip olduğu ve dönemin güzellik kültürü nedeniyle kusur olarak kabul edilen beden bölümünü bölgelerinin benzer dış müdahalelerle değiştirilmesi gerektiğidir. İyileşme süresi çok kısa olan estetik operasyonlarla bireyin daha kusursuz bir görünüme ulaşma imkanı olduğu vurgulanmaktadır. Toplumda estetik müdahaleler olan başvuru oranlarının gittikçe arttığı ve bu durumun sosyal medyadaki paylaşımlara da yansıdığı görülmektedir. Bu alandaki çalışmalara bakıldığında rekonstrüktif, yani işlevini yitirmiş dokuları onarma ameliyatları yerine estetik kaygılar nedeniyle yapılan plastik cerrahi ameliyatlarında hastaların bilgi kaynağı olarak internet ağlarını, sosyal medya platformlarını, televizyon yayınlarını kullandıkları görülmektedir (Aktaş, 2014: 90).

Sosyal medya platformları toplum tarafından dönemin kabul gören güzellik kriterlerini içinde bulundurduğu medyalar ile sürekli olarak dayattığı gibi bu kriterleri karşılayan medyaları paylaşan bireyleri beğeni butonuna basılarak sosyal onay ve arzulanabilirlik inancı ile ödüllendirmektedir. Bireyin gördüğü ilgi ve aldığı beğeniler, düşünceleri ve davranışlarını dolaylı yollardan etkileyen bu standartları karşılamaya devam ettiği sürece toplumda daha istendik bir konumda olacağı göstermektedir. Bu durum bireyde edimsel koşullanma yaratmaktadır. Ödüllendirilen bu davranışlar tekrar etme eğilimindedir. Ergenlik döneminde bir kimlik yaratma çabasında olan ve bu kimlik ile sosyal kabul, ilgi, sevgi ve saygı görmek isteyen ergen bireyler için sosyal medya platformlarındaki bu ödüller davranışlarını ve tutumlarını etkilemektedir (Baudrillard, 2001: 100).