Sporcularda Glutamin Kullanımı

Glutamin kanda en çok bulunan, tüm vücuttaki serbest aminoasit deposunun %50’sini oluşturan, %75’i iskelet kasında geri kalanı kısmının çoğunluğu karaciğerde yer alan nötral, durumsal esansiyel bir aminoasittir. Bedendeki birçok doku glutamin üretebildiği için normal metabolik durumlarda esansiyel olmayan bir amino asit olarak kabul edilmektedir. Bu bilgiye rağmen katabolizma ve negatif nitrojen dengesiyle karakterize akut hasar durumlarında şarta bağlı esansiyel hale geçmektedir yani dışarıdan alınması gerekebilir, bunun sebebi metabolik kullanım hızının sentez hızından daha fazla olmasıdır. Glutamin, molekül başına iki amin grubu içerir; pürin ve pirimidin dolayısıyla nükleik asit sentezinde nitrojen ileticisi olarak önemli rol alır. Enerji kaynağı ve nitrojen taşıyıcı olarak görevi vardır. Protein ve glikoneogenez sentezinin en önemli düzenleyicisidir. Glutamin kaslarda yüksek hızda sentezlenebilirken, metabolizması bağırsaklarda olmaktadır. Kas depoları; bağırsak epiteli için gerekli olan glutaminin direk kaynağıdır.

Geçmişte karbonhidratların immün sistem fonksiyonları için ihtiyaç olan bütün besini sağladıkları düşünülürken şuan ki çalışmalara bakılarak glutaminin de immün sistem hücreleri için önem arz ettiği görülmüştür. Sporcularda uzayan aktivite süresince glutamin düzeyi giderek düşmekte, sporcunun sağlıklı bir beslenme örüntüsü uyguladığı düşünüldüğünde glutamin düzeyi 24 saat içinde yeniden normal düzeye dönmektedir. Fakat yoğun aktivite yapan sporcularda glutamin düzeyi kronik olarak düşük seyretmektedir. Glutamin ve immün sistem fonksiyonu arasındaki bağlantı değerlendirildiğinde glutamin düzeyi düşük bu sporcular üst solunum yolu enfeksiyonlarına karşı daha yatkındırlar. Bu konuda yapılan bir araştırmada enfeksiyon geçiren sporcuların %73’ünün glutamin düzeyi olması gerekenin altında saptanmıştır. Bu sebeple yoğun kuvvet egzersizi yapan vücut geliştiricilere glutamin suplementi tavsiye edilebilir ve böylelikle bazal glutamin düzeyi arttırılabilir ya da egzersiz sonrası alınan protein ile glutamin düzeyindeki azalmanın önüne geçilebilir.

Glikojen alınmasından sonra yapılan yüksek yoğunluklu antrenmanda glutamin takviyesinin performans üzerinde herhangi bir etkisinin olmadığı; glutamin prekürsörü olan Dallı zincirli amimoasitler (DZAA) verildiğinde, plazma glutamin seviyesinin yükselmesine ve kas iyileşmesine olumlu katkı sağlamasına karşın, egzersiz performansında anlamlı artış sağlamadığı bildirilmiştir.

Glutamin uzamış egzersiz sonrasında immün yanıtın azalmasının önüne geçebilir. Ayrıca yoğun ve uzamış egzersizlerde immün yanıt, intestinal fonksiyon, ve aminoasit homeostazisi için glutamine olan ihtiyaç artabilir. Kas glutamini anabolik durumun devamını sağlamak amacıyla düşebilir, eğer glutamin kritik seviyenin altına inerse sporcular katabolik sürece hızlı bir geçiş gerçekleştirebilir.

Glutamin genel olarak incelendiğinde yalnız başına sporcu performansına etkisine dair tam bir fikir birliği bulunmamasına rağmen, karbonhidrat ya da diğer aminoasitlerle birlikte kullanılınca anlamlı performans artışı gerçekleştirebilmektedir.

Glutaminin kullanım dozu, 20-30 g/gün şeklindedir. Glutaminin belirtilen normal seviyedeki dozlarda kullanıldığı sürece herhangi bir yan etkisi olduğu bildirilmemiştir. Belirtilen dozların üzerinde kullanıldığında hiperamonemiye yol açabileceği bildirilmiştir. Ayrıca uzun süreli glutamin tüketiminin kanser riskini arttırdığı da bildirilmektedir.