Sporun Vebası "Doping"

Son günlerde spor camiası yeni doping skandallarıyla çalkalanmaya başladı. Ünlü bisikletçi Lance Armstrong’un itirafından sonra yapılan araştırmalar, dopingli madde kullanımının birçok spor dalında yaygın olduğunu gösteriyor. Ülkemizde profesyonel bir basketbol takımının yabancı oyuncusunda dopingli madde çıkması, 5 milli haltercimizde yine doping saptanması, ülke olarak bu konuya uzak olmadığımızın kanıtı olsa gerek.

Denetimler çok sıkı ve cezalarında ağır olmasına rağmen sporcuların bu işe bulaşmasının en önemli nedeni başarı. Bütün bunlara rağmen, yıllardır devam eden polis-hırsız oyunu nedir, niçin yasaktır bir irdeleyelim isterseniz.

Doping, sportif performansı yapay olarak arttırmak amacı ile bilinçli veya bilinçsiz olarak yasaklı maddelerin alınması, metodların uygulanmasıdır.

Niçin doping sporda yasaktır?

Doping spor ahlakına aykırıdır. Çünkü haksız rekabet ortamı yaratır. Sporcuların eşit şartlarda yarışmasına engel olmaktadır. Ayrıca kısa ve uzun vadede sporcu sağlığına zarar verebilmektedir. Hatta bazı maddeler spor esnasında ani ölüme varan sonuçlar oluşturabilmektedir. Bu yüzden spor etiğine de aykırıdır. Ayrıca birçok uluslararası federasyon tarafından da yasaklanmıştır. Bu yüzden spor hukukuna da aykırıdır. Tüm bu faktörler, dopingli madde kullanımını ve metodların uygulanmasını yasak hale getirmektedir.

Hangi maddeler yasaktır?

Son dönemlerde yayınlanan listelerde, uyarıcılar, narkotik analjezikler, anabolik ajanlar, peptid hormonlar, büyüme faktörleri ve ilişkili faktörler, beta-2 agonistler, hormonlar ve metabolik düzenleyiciler, diüretikler ve maskeleyici faktörler doping içeren maddeler olarak ana başlık altında toplanmıştır. Doping içeren metodlar başlığında ise kan ve kan ürünleri kullanımı, kimyasal ve fiziksel manüplasyon, gen dopingi sayılmaktadır. Bunun dışında bazı maddeler müsabaka dışında kullanımı serbest iken bazı maddelerin kullanımı yasaktır. Bunlara örnek ise, bazı soğuk algınlığı ilaçlarında bulunan pseudoefedrin verilebilir. Bu konuda ayrıntılı liste Dünya Anti-Doping Ajansının (WADA) internet sitesinde görülebilir.

Başarıyı hedeflerken sağlığımızdan olur muyuz? Ya da başarı için sağlığımızı riske atmaya değer mi? Tüm bu sorulara dopingli maddelerin sporcu sağlığına olan etkilerini irdeledikten sonra yanıtlamaya çalışalım. Yasaklanmış madde içeren ilaçlar, alındığında insan vücudunda belli bir süre kalmaktadır. İlacın yan etkisi bu süreye bağlı olarak değişmektedir. Örneğin uyarıcılar, kısa sürelide olsa organizmayı etkilemektedir. Özellikle kalp ve sinir sisteminde etki gösterebilmekte, aşırı sinirlilik, çarpıntı ve kalp ritim bozuklukları gibi ciddi yan etkiler gözlenebilmektedir. Bazı uyarıcılar, bağımlılık yapabilmekte ve sporcunun ileriki hayatında ciddi sorun olarak karşımıza çıkabilmektedir. Testesteron ve benzeri hormon kullananlarda, karaciğer kanseri, testis tümörleri, kısırlık, kalp krizi gibi ciddi yan etkiler görülmektedir.

Özellikle genç sporcularda yasaklı madde kullanımı, özenti ve yüksek beklentiler nedeniyle görülmektedir. Bunu önlemek, antrenörler başta olmak üzere sporcunun ailesi, yöneticileri ve takım sağlık ekiplerine düşmektedir. Son söz olarak sporcular, kullandıkları tüm maddelerden sorumludur. Bilinçsiz ilaç kullanımı spor hayatınızın ya da daha önemlisi hayatınızın sonu olabilir. Elden ele dolaşan ilaçları kullanırken bunu aklınızdan çıkarmayın.