Stres Hangi Yakınmalara Neden Olur?

Stres algılanması durumunda ateşlenen stres yanıtı tüm sistemlerin, bu arada tüm endokrin sistemlerin kontrolünü devralır. Kortizol neredeyse tüm endokrin sistemi suyun başında baskılar. Bu değişiklikler kronik hastalıkları besler. Kişi de ağrı, depresyon, bunama, halsizlik, kanda şeker yüksekliği, karaciğerde yağlanma, kabızlık, gaz, ülser, kemik erimesi, kanser, tansiyon, libido kaybı, eklem ağrıları, panik atak ya da uykusuzluk gibi saymakla bitmeyen yakınmalar olur. Stres uyaranlarını deşifre edip elimine etmek ve vücudun stres yanıtını ölçüp modifiye etmek önemli.

Çok kez kişinin kendisi de stres altında yaşamaya o denli alışmıştır ki, bunu doğal sanır ve sistemlerini alt üst eden bu durumun farkına bile varmaz. Günümüz insanında stres uyaranları gün içinde birbiri adına geliyor.

Stres uyaranları nelerdir?

    Enfeksiyonlar, bir yakının kaybı, toksinler, finansal güçlük, rahatlama yokluğu, yetersiz uyku, allerjiler, aşırı egzersiz, sigara, kötü yiyecek seçimleri, emosyanal stres,  şeker ve un, hareketsiz yaşam, hipoglisemi, ilaçlar, yetersiz mikrobesin, iş stresi, kafein, kahve, korku, istenmeyen işte çalışma, olumsuz inanışlar, evlilik stresi. Bu uyaranların hepsi beden tarafında tehdit olarak algılanır ve stres yanıtına yani kortizol salgılanmasına neden olur. Normal şartlarda kortizol, hipotalamus ve hipofize geri bildirim yaparak salgılanmasını azaltır ama tehdit yani stres uyaran süreklilik arz ederse bu geri bildirim göz ardı edilerek kortizol salgılanmaya devam edilir. Yüksek kortizol düzeyi, sürekli olarak alarmda bir sempatik sistem, baskılanmış parasempatik sistem, baskılanmış bağışıklık sistemi anlamına gelir. 

    Parasempatik sistemin kronik baskılanması demek, stres algılanması durumunda ‘acil yaşamsal önem taşımayan’ her şeyin ikici plana atılması demektir. Bunlar arasında karaciğer, sindirim sistemi, böbrekler vardır. Karaciğer detoks enzimlerini yavaşlatır, mide, pancreas ve barsak salgıları baskılanır. Yani mide ülseri, irritabl bağırsak, gaz problemleri, reflü gibi pek çok hastalığa zemin hazırlanır. 

    Stres kronikleştikçe, geç dönemde organizmanın kendini koruma refleksi devreye girecektir. Bütünüyle tükenmemek için, vücut artık stres uyaranlarına cevapsız kalmayı tecih eder. Böylece bu geç dönemde kortizol salgısı düşer. Yani irili, ufaklı yeni tehdilere karşı doğal ve esnek yanıtını da veremez duruma gelir. Vücudun stres yanıtı oluşturamaz duruma geldiği bu safhaya adrenal yorgunluk, adrenal tükenme denir.