Süt Dişleri ve Bakımı

Bebeklerin dişleri ne zaman çıkar?

Diş çıkarma belirtileri nelerdir?

Diş çıkarmakta olan bebeği rahatlatmak için neler yapılabilir?

Süt dişlerinin çürümesi nasıl önlenebilir?

İlaç tedavisi

Diş çıkarmayla ilgili yanlış kanaatlar

Diş çıkarmanın yan etkileri nelerdir?

Kaçınılması gereken tedaviler ve uygulamalar nelerdir?

Bebeklerin dişleri ne zaman çıkar?

Sağlıklı dişler bebek ve insan sağlığının vazgeçilmez bir parçasıdır. Diş çıkarma her bebeğin yaşayacağı normal bir gelişmedir. Bebekler ilk dişlerini genellikle 4 - 7 ay arasında çıkarırlar. Birçok bebek 12. ayını doldurduğunda 6 diş sahibi olurken bazılarında henüz ilk diş bile çıkmamış olabilir. Çoğunlukla ilk çıkan dişler alt çenenin ön kısmındaki 2 kesici diştir. Onları üst çenenin ön kısmındaki 2 kesici diş takip eder. Bazı bebeklerde üst çenedeki kesici dişler önce çıkabilir. Daha sonra alt çenedeki küçük azı dişleri çıkar. Küçük azıları köpek dişler takip eder. En son çıkan süt dişleri büyük azılardır. Çocuk 20 – 24 aylık oluncaya kadar 16 süt dişi çıkar. 30 - 36 aylık olunca da 20 süt dişinin hepsinin çıkması tamamlanmış olur. Süt dişleri 6 - 7. yaşlarından itibaren değişmeye başlarlar ve 10 - 12 yaşlarına kadar yerlerini kalıcı dişlere bırakırlar.

Diş çıkarma belirtileri nelerdir?

* Diş çıkarma zararsızdır. Diş etlerinde şişlik ve kızarıklık gelişebilir. Bu durum hafif diş eti ağrılarına ve hassaslığa yol açabilir.

* Bebekte ısırma ve kemirme arzusu artar.

* Yanaklarını kaşıyabilir ve kulaklarını çekiştirebilir.

* Hafif huzursuzluğa, hafif ağlamaya yol açabilir

* Hafif huzursuzluk ve uykunun sık sık bölünmesi görülebilir.

* Vücut ısısı 38 dereceyi geçmeyecek derecede yükselebilir.

* En önemli belirtileri aşırı salya akması ve diş eti kaşıntısıdır. Aşırı salgı cildi tahriş ederek deri döküntüleri çıkmasına yol açabilir. Bu döküntüler daha çok ağız çevresinde, yanaklarda, çenede ve gerdan bölgesinde ortaya çıkar.

 

3. ay civarında bebekler dünyayı ağzıyla keşfetmeye başlarlar.  Ellerine geçen her şeyi ve ellerini ağızlarına sokarlar. yol açar.

Diş eti ağrısı, ağızda normal olarak bulunan mikropların ilerlemekte olan diş tarafından diş etinde açılan yarıktan içeri girmesi sonucunda ortaya çıkar. Bebek biraz huzursuz olabilir. Ama diş çıkarmaya bağlı olarak bebeği ağlatacak şiddette ağrı veya uyku bozuklukları ortaya çıkmaz. Her huzursuzluğu diş çıkartmaya bağlamak gereksiz zaman kaybına ve altta yatan hastalığın gözden kaçırılarak ilerlemesine yol açabilir.

Anne sütünden bebeğe geçen ve vücudu mikroplara karşı koruyan antikorlar vardır. Bebeklerde enfeksiyonlara (mikroplardan kaynaklanan ateşli hastalıklara) yakalanma genellikle 6 - 12 ay arasında artmaya başlar. Bunun 2 nedeni vardır. Birincisi anneden bebeğe geçen koruyucu antikorların azalmaya başlamasıdır. İkincisi ise bebeğin bu dönemde her şeyi ağzına alarak ısırmaya ve çiğnemeye çalışmasıdır.

Bu yüzden daha önce etkili olamayan zayıf mikroplar bile bu dönemde hastalıklara yol açabilir. 6. ay genellikle diş çıkarma döneminin de başlangıcıdır. Bundan dolayı bu dönemde diş çıkarırken başka nedenlere bağlı olarak ortaya çıkan belirti ve şikayetler yanlış bir yorumla diş çıkartmaya bağlanmaktadır. 

 

Diş çıkarmakta olan bebeği rahatlatmak için neler yapılabilir?

* İlk dişler görünmeye başladığı zaman yumuşak kıllı bir çocuk diş fırçası kullanarak dişleri hafifçe fırçalayın. Günde en az 1 defa diş temizliği yapın.

*Bebeğinizin içtiği şekerli içeceklerin miktarını  sınırlayın. Bebek uyurken ağızda kalan anne sütü, mama ve meyve suyu gibi besinlerin kalıntıları, bakteriler (mikroplar) tarafından kullanılarak ortama asit çıkmasına yol açarlar. Bu asit üretimi diş çürüklerine yol açar. Erken gelişen diş çürüklerinde demir eksikliği anemisinin de payı olabilir.

* Diş etlerine soğuk ve basınç uygulayarak bebeğin hissettiği rahatsızlık duygusunu hafifletebilirsiniz. 

* Elinizi sabun kullanarak iyice yıkayın. Ağrılı ve şişmiş diş eti bölgesini bulun. Temiz bir parmağınızı kullanarak o bölgeyi 2 dakika süreyle kaşıyın veya masaj yapın. Bunu sık sık tekrarlayın.

* Diş etlerini rahatlatmak için soğutulmuş plastik veya kauçuk oyuncaklar faydalı olabilir. Diş etlerine soğuk cisimler uygulamak ağrıyı ve kaşıntıyı hafifletir. Donmuş katı cisimler ise bebeklerin ağzında don yanıklarına yola açabilirler. Dolayısıyla buzluğa konulmuş cisimler çocukların ağzına kesinlikle uygulanmamalıdır.

* Aşırı salyaya bağlı cilt döküntülerini önlemek için salyayla ıslanan bölgeleri sık sık temiz ve kuru bir bezle silerek kuru tutmak gerekir. Basit bir cilt bakım kremi kullanılarak kuru, kızarık ve ağrılı cilt bölgeleri rahatlatılabilir.

 

*Diş kaşıyıcı simitler:

Bebekler ağrıyan diş etlerine düz ve sert cisimleri sürerek rahatlamaya çalışırlar.

Sert kauçuktan yapılmış diş kaşıyıcıları bu amaç için kullanılabilir. İçi sıvı dolu veya jel dolu diş çıkarma simitlerini kullanmamalıdır. Şiddetli ısırma arzusu yaşayan bebekler bu simitleri ısırarak kırabilirler ve boğulma tehlikesi geçirebilirler.

Diş eti ağrısını azaltmak için buzdolabında soğutulmuş diş kaşıma simidini veya küçük bir ıslak el havlusunu kullanabilirsiniz. Bu eşyaları buzluğa koymayınız sadece buzdolabının kapağında soğutunuz.

Soyulmuş salatalık veya havuç gibi sert yiyecekler verilerek çiğnemeye ve kemirmeye yardımcı olunabilir.  Bebekler bunları kemirirken anne babaların gözleri onların üzerinde olmalıdır. Çünkü bebekler kemirirken kopan büyük bir parça solunum zorluğuna ve hatta boğulmalara yol açabilir.12 aylıktan büyük çocuklarda buzdolabında soğutulmuş bir parça soğuk muz faydalı olabilir. Buz kullanılması diş etlerinde soğuk yanıklarına ve donmaya yol açabilir.

Bebeğiniz diş çıkarma huzursuzluğu dolayısıyla emmek istemiyorsa ağzı geniş bir bardakla beslemeyi deneyebilirsiniz. Kaşıkla veya şırıngayla da besleyebilirsiniz.

 

Süt dişlerinin çürümesi nasıl önlenebilir?

Çocukluk çağının en sık görülen kronik hastalığının diş çürükleri olduğunu biliyor muydunuz? Çocukların yaklaşık % 40 ında ana okuluna gitmeden önce diş çürükleri başlar. Diş çürüklerine neden olan enfeksiyonlar sadece huzursuzluğa ve ağrıya değil okul devamsızlığına sebep olarak eğitimde başarısız olmaya da yol açarlar.

Dişler görev, güzellik ve sağlık açısından son derece önemlidir. Bu nedenle günümüzde birçok kişi diş çarpıklıkları nedeniyle ortodontik tedavi görmektedir.

Önemli olan hasta dişleri tedavi ettirmek değil; mevcut sağlam dişleri korumak ve çürümelerini önlemektir. Yapılan hiçbir dolgu veya protez kişinin kendi dişi kadar mükemmel olmaz.

Süt dişleri çok önemlidir. Onların çürümesini önlemek gerekir. Eğer süt dişleri erken kaybedilirse geri kalan dişler açılan boşluğa doğru kayarlar ve kalıcı dişlerin çıkmaları için boşluk kalmaz. Eğer diş çürümeleri önlenmezse ağrılara ve hayatı tehdit eden enfeksiyonlara yol açabilirler. Üstelik diş çürüklerini tedavi ettirmek çok masraflı olabilir.

Çocuğunuz 3 - 4 yaşına gelince günde en az 2 defa dişlerini fırçalamayı öğrenmelidir. Bunun için çocuklar için özel olarak hazırlanmış diş fırçaları kullanılabilir. Çocuğun diş fırçalamaya özendirilmesi ve fırçalama alışkanlığı kazanabilmesi için anne veya baba kendi dişlerini fırçalarken çocuğun onların yanında bulunması ve onları izlemesi çok faydalı olur.

Daha doğduğu günden başlayarak bebeğe diş bakımı uygulanmalıdır. Bu konuda çok dikkatli ve çok titiz olmalıdır. Bebeğin temiz ve yeni yıkanmış el havlularından birini kullanılarak diş etleri nazikçe silinmek suretiyle bebeğin ağzı temiz tutulmalıdır. Bebeğin ilk dişi çıkınca bebek diş fırçasına buğday tanesi büyüklüğünde diş macunu sıkılarak bebeğin dişinin nazikçe fırçalanması gerekir. Fırçalamayı sabah ilk öğünden sonra ve gecenin son beslenmesinden sonra yapmalıdır. Çocuk 3 yaşına geldiği zaman diş fırçasına sıkılan diş macunu bezelye boyuna çıkarılabilir. Çocuk yeterli yaşa ulaşınca ağzındaki fazla diş macunun tükürmesi öğretilmelidir. Çocuk 6 yaşını dolduruncaya kadar diş macunu diş fırçasına anne baba tarafından sıkılmalıdır. Onlar 7-8 yaşına gelinceye kadar dişlerini fırçalarken anne babalar onlara eşlik ve rehberlik etmelidir. Çocuk ismini doğru olarak yazabilecek yaşa geldiği zaman dişlerini de düzgün şekilde fırçalayabilecek beceriyi kazanmış olur.

Bebeklere yatarken verilen biberonlar ve alıştırma bardakları diş çürümelerine yol açmaktadır. Bu eşyalar bebek yatarken sakinleşsin veya uyusun diye eline tutuşturulursa ağızdaki bakteri tabakaları biberondaki besinin ( sütün, mamanın, meyve suyunun veya meyve püresinin) içlerindeki şekeri kullanarak meydana asit çıkmasına neden olur. Bu asit de diş minelerini eriterek diş çürüklerine yol açar. Bu yüzden bebeklerin diş çürüklerine biberon çürükleri veya emzirme çürükleri de denilir. Eğer bebek biberon veya alıştırma bardağı olmadan uyumuyorsa içlerine besin yerine su doldurmak gerekir. Yatarken bebeğin eline biberon vermek sadece diş çürüklerine değil; orta kulak iltihaplarına ve hatta boğulmalar dolayısıyla ölümlere bile yol açabilmektedir.

Emzik emmeye alıştırılmış olan bebeklerin emziklerini şekerli suya, pekmeze, bala veya başka tatlı yiyeceklere batırarak vermek aynı zarara yol açar. Bebek 1 yaşına yaklaşırken artık ona suyu biberon yerine geniş ağızlı bir bardaktan içmeyi öğretmek gerekir. 

Florür diş minelerini sertleştirerek dişlerin erimesini ve çürümesini önler ve erken dönemdeki diş çürümelerinin tersine dönmesini sağlar .Diş çürümelerini önlemesi dolayısıyla flor bütün çocuklar için çok önemlidir. Bu yüzden günlük olarak yeterli miktarda flor alınmalıdır. Gerekirse bunun için bebeklere flor yönünden zenginleştirilmiş sular verilmelidir .Bebeklerin flor ihtiyaçlarını karşılayabilmek için mamalarına veya besinlerine florlu sular karıştırılabilir. Çocuklar 3 yaşını doldurduktan sonra florlu diş macunları yeterli miktarda kullanılmaya başlandığı için artık florlu olmayan sular da içirilebilir ve kullanılabilir.

6. aydan küçük bebeklere meyve suyu verilmesi uygun değildir. Günlük meyve suyu miktarı 6 - 12 aylar arasında 100 - 120 mililitreyi, 12 - 48 ay arasında 120 - 180 mililitreyi ve 4-6 yaş arasında 180 - 200 mililitreyi geçmemelidir.

 

İlaç tedavisi:

Diş çıkarma huzursuzluklarında 1- 2 gün süreyle ağrı kesici şuruplar kullanılabilir. Bebek 6 aydan küçükse asetaminofen, 6 aylıktan büyükse asetaminofen ve ibuprofen  kullanılabilir. Doktor kontrolü yapılmaksızın ve doktor tarafından önerilmedikçe asetilsalisilik asit  kesinlikle kullanılmamalıdır.

Piyasada reçetesiz olarak satılan diş çıkarma jelleri vardır. Bu jellerin birçoğunda belladonna ( güzelavrat otu:  atropin) veya benzokain bulunur. Bu maddeler önemli derecede yan etkiye ve hatta havaleye bile yol açabililer. O yüzden bu maddeleri içeren jellerin kullanılmaları uygun değildir.

 

Diş çıkarmayla ilgili yanlış kanaatlar:

-Söylentilerin aksine diş çıkarma yüksek ateşe, kusmaya, ishale, pişiğe ve burun akıntısına yol açmaz.

-Diş çıkarma öksürük sebebi değildir. Ancak aşırı salyası olan bir bebeğin salyası ; özellikle sırtüstü yatarken solunum yollarına kaçarsa öksürük sebebi olabilir.

-Diş çıkarma bebeği ağlatacak şiddette ağrıya ve huzursuzluğa neden olmaz. Ayrıca uyku problemlerine yol açacak derecede rahatsızlık vermez.

- Eğer diş çıkarma döneminde 37,8 dereceyi geçecek kadar yüksek ateş görülürse başka bir neden aranması gerekir. Bu neden genellikle mikrobik bir hastalıktır. Buna örnek olarak orta kulak iltihabı, idrar yolları iltihabı ve beyin zarı iltihabı ( menenjit ) gösterilebilir.

-Diş çıkarma hastalıklara yakalanma eğilimini artırmaz.

 

Diş çıkarmanın yan etkileri nelerdir?

Diş çıkarma döneminde bebeklerin salyası aşırı şekilde artabilir ve diş etleri ağrıyıp kaşınabilir. Vücut ısısı 37,8 dereceye kadar yükselebilir. Eğer bebeklerde bu derecenin üzerinde bir ateş, kusma ,ishal veya öksürük varsa bu belirtilerin diş çıkarmaya bağlı olmayacağını bilmeli ve bunlara yol açan hastalığın teşhisi için bebeği muayene ettirmelidir. Bebeğin ateşi diş çıkarmaya bağlanılırsa oyalanmaya ve zaman kaybına yol açar. Bunun sonucunda ateşe yol açan hastalık ilerleyebilir.

 

Kaçınılması gereken tedaviler ve uygulamalar nelerdir?

Tezgah üstünde reçetesiz satılan bitkisel ürünler kullanılmamalıdır. Diş etine sürülen jellerin ve diş çıkarma tabletlerinin faydaları gösterilememiştir. Bebeklerin ağzına uygulanan diş çıkarma ilaçları bebeklerin aşırı salyaları tarafından hemen ağrılı diş eti bölgesinden uzaklaştırılır. Ayrıca bu ilaçlar boğazın arka kısmını uyuşturarak bebeğin yutma kabiliyetini azaltabilir. Bu yüzden içinde benzokain ve lidokain gibi uyuşturucu bulunan kremler veya jeller tavsiye edilmiyor.

Son yıllarda yapılan bazı araştırmalarda bitkisel ürünlerin içindeki belladonna (güzelavrat otu) miktarının kutularının üzerinde yazılandan çok fazla ve hatta havaleye yol açacak derecede olduğunu göstermiştir.

Diş çıkarma kolyeleri ve bileklikleri çok tehlikeli olabilir. Ağız yaralanmalarına, enfeksiyonlara, nefes alamamaya ve hatta boğulmalara yol açabilirler.

Eğer diş çıkarma döneminde bebeğiniz çok rahatsızsa ,38 dereceyi geçen ateşi varsa, yemek içmek istemiyorsa ve halsizse bu şikayetleri diş çıkarmaya bağlamak yanlış olur. En kısa bir zamanda bebeğin doktoruyla görüşmek gerekir.

 

Diş hekimi muayene düzeni nasıl olmalıdır?

Bebek ve çocuklar düzenli olarak çocuk doktoru tarafından takip edilirler. Bu planlı muayeneler sırasında dişlerin ve diş etlerinin çocuk doktoru tarafından incelenmesi gerekir.

Bebek ilk süt dişini çıkardıktan sonra 6-12 ay içerisinde diş hekimi tarafından ilk muayenesi yapılmalıdır. Daha sonra ise senede 1 defa diş hekimi tarafından ayrıntılı şekilde muayene edilmelidir. Muayenelerin pedodonti uzmanları tarafından yapılması daha uygun olur. Eğer pedodontist bulunamazsa normal diş hekimleri de muayene edebilir.