Tatlandırıcılar İle İlgili Bilinmesi Gerekenler

• Tatlandırıcılar, kimyasal yapılarına göre kalorili olan karbonhidrat türü tatlandırıcılar ve kalorili olmayan alternatif tatlandırıcılar olmak üzere iki ana gruba ayrılmaktadır. Bunların bir kısmı doğal olarak bulunan bazı bitkilerden elde edilmekte, bir kısmı kimyasal sentez yolu ile üretilmekte, bir kısmı ise doğadan elde edildikten sonra kimyasal yollarla formunda bazı değişiklikler yapılarak üretilmektedir. Şeker tadı veren kimyasal bileşikler olarak tanımlanan yapay tatlandırıcıların maliyeti şekere nazaran oldukça düşük olması nedeniyle gıda sektöründe kullanımı hızla yaygınlaşmıştır. 3 kg yapay tatlandırıcı yaklaşık 750 kg şekere denk gelmektedir.

• Yüksek yoğunluklu tatlandırıcılar; şeker alkolleri ile birlikte alternatif tatlandırıcılar grubunda yer almaktadır. Yüksek yoğunluklu tatlandırıcılar yüksek tatlılıkları sebebiyle şekere oranla çok daha az miktarlarda kullanılıp şekerle aynı tatlılığı vermektedir. Kişilerin; diş çürümeleri, obezite vb. rahatsızlıklar yönündeki endişeleri yüksek yoğunluklu tatlandırıcıların tercih edilmelerinin bir diğer nedenidir. Tatlandırıcılar geçmişten günümüze tartışma yaratmış yararları ve zararları belirlenmekte zorlanılmıştır. Kullanım dozu ve kullanılması gereken çeşitleri hala belirlenememiştir. Olumlu sonuçlar veren çalışmalar ticari kaygı güden firmalar tarafından finanse edilmiş bu da yapılan çalışmaların bile sağlıklı sonuçlar verdiğine inanmamızı engellemiştir.

• İncelediğim geçmişten günümüze yapılan çalışmaların birleştiği ortak nokta tatlandırıcıların kanserojen etki gösterdiği ve hipoglisemi,tansiyon değişiklikleri sebebi olabileceği üzerinedir. Çalışmalar hala aksini söylememekte ve risk içerdiğini doğrulamaktadır.

• Türk Gıda Kodeksinde sentetik tatlandırıcı kullanımına izin vermiştir ancak miktarı etiketlerde bulunma zorunluluğu yoktur ve ”gerekli ise” ibaresi kullanılmıştır.

• Bu tatlandırıcıların günlük güvenli dozları tatlandırıcıların konsantrasyonu farklı olduğundan farklı farklıdır. Zaten bunları bilmek paketli gıdalardaki miktarı bilmediğinizden size yarar sağlamaz.

• Bu durumda yapılması gereken daha çok etiket okumaya önem verip tatlandırıcı kullanılan (aspartam ve sakarin vb.) paketli ürünlerden uzak durmak ya da gün içerisinde az miktarda kullanmaktır. Diyabet hastalarının zorunlu durumlarda şeker yerine kullandıkları tatlandırıcılarda doğal olanları tercih etmeleri hem şekerden uzak durmalarını hem de sentetik tatlandırıcıların zararlarından etkilenmemeleri açısından daha doğru bir seçim olacaktır. Stevya ekstraktlarının insan sağlığı üzerine olumlu etki yaptığı tahmin edilmektedir. Bazı araştırmacılara göre hipertansiyon, hiperglisemi ve anti-human rotavirus hastalıkları iyileştirici özelliği bulunduğu bildirilmiştir. Tadhani ve ark. yaptıkları çalışmada stevya yapraklarının ve stevyadan elde edilen bir ürünün kuvvetli bir antioksidan özelliği olduğu belirlenmiştir.

• Özellikle fenilketonüri hastalarının aspartam içeren hiçbir gıdayı kullanmamaları gerekir.

• Tatlandırıcıların plasentadan bebeğe geçmesi ve zarar vermesi sebebiyle gebelerin tatlandırıcı kullanması genel olarak güvenli görülmemektedir. Bu nedenle anneler şekerin yanında diyet gıda/içeceklerden ve suni tatlandırıcılardan uzak durması gerekir.

NOT:

GÜNLÜK AZAMİ KULLANILABİLECEK TATLANDIRICI MİKTARLARI* *Aspartam 11 mg/kg*Asesulfam K 15 mg/kg*Sakkarin 2.5 mg/kg*Sukraloz 5 mg /kg
*Light ürün veya tatlandırıcı ile yapılmış yiyeceklerin kalorisi sadece azaltılmıştır (şeker ve yağ içeriği azaltıldığı için). Bu yiyecekler tüketilirken içinde bulunan diğer besin öğelerinin kalorisi (süt, yağ, un vb) olduğu unutulmamalıdır ve tüketildiğinde günlük kaloriden
azaltılmalıdır.