Teknoloji Bağımlılığı ve Erteleme Davranışı
Yazar Nilgün Saltaş • 20 Ocak 2024 • Yorumlar:
Teknoloji bağımlılığı; internet bağımlığı, oyun bağımlılığı ve bilgisayar bağımlılığını da kapsayan, teknolojik aletlerin aşırı ve kontrolsüzce kullanımı ile seyreden ve kişinin işlevselliğini bozan bir davranışsal bağımlılık türüdür. Teknolojik aletler gündelik hayatımızı kolaylaştırmak adına yaşamın bir parçası olmuş durumdadır. Aynı zamanda teknolojinin dışında kalmak gündelik yaşamımızı yavaşlatarak hayatın ritminin dışında kalmamıza da sebep olacaktır. Bu nedenle illa ki teknoloji günümüz dünyasında yaşamımızda yer bulmak zorundadır. Teknolojinin gerekli durumlarda ve kişinin beden ve ruh sağlığını bozmadan, makul sürede kullanımı tabii ki insanlığa büyük fayda sağlayacaktır ve bu şekliyle bağımlılık derecesinde değildir. Teknolojinin hayata kattığı hız sayesinde de, gün içinde insanların kendilerine ya da işlerine ayıracakları daha fazla zaman olacaktır. Tabii ki bu durumlar teknolojiden olası fayda beklentisidir. Fakat tüm bu teknolojik aktiviteler, sağlığımız ve sorumluluklarımız yönünden gündelik yaşantımızı engelleyip ve işlevselliğimizi bozmaya başladığında bağımlılıklardan söz etmeye başlayabiliriz. Aynı zamanda teknolojinin sağladığı hız, nasıl olsa görevlerimi hızlıca yaparım, yapacaklarım bir tuş uzağımda yanılsamasını da oluşturarak kişiyi gündelik işlerinin gerçekleşmesinden uzak tutarak erteleme davranışına da itebilmektedir. Ek olarak bağımlılık düzeyinde internet üzerinden oynanan oyunlar ve kumar sitelerinde vakit geçirmek, kişide madde bağımlılığında görülen bir tablo ile beyindeki dopamin dengesini de bozmaktadır ve kişi gündelik hayatında çalışıp kazanarak, emek vererek ve sonucunda başararak doğal yollarla ulaşabileceği dopamine bağlı hazzı, internet üzerinden hızla sağlamaktadır. Bu durum da kişiyi asıl hayatından ve gündelik işlerinden alıkoyarak bir nevi gerçek hayatını ertelemesine sebep olmaktadır. Teknoloji bağımlılığı olan kişi gündelik hayatındaki önceliği haz alacağı davranışlar olarak düzenleme eğiliminde olacaktır. Tıpkı madde bağımlılığında olduğu gibi haz odaklı bir şekilde hayatını düzenler. Çünkü madde bağımlılığında da, teknolojik bağımlılıkta da beynin ödül merkezinde benzer şekilde bozukluk oluşmaktadır. “Bağımlılığın oluşumunda, bir yandan takıntılı madde arayışları ve uygulamaları, bağımlının yaşamında daha fazla yer kaplamaya başlarken, diğer yandan maddeyle ilgili olmayan davranış repertuvarı giderek daralmaya başlar” . Bunun sonucu olarak da kişi sınırlı ilgi alanları ve davranışları doğrultusunda git gide izole bir hayat sürerek, gerçek hayatının sorumluluklarını erteleme davranışına yönelebilmektedir. Bu durum sonucunda kişide asosyallik, akademik başarısı ve ilgisinde düşüş, depresyon ve erteleme davranışı beklenen bir tablo olacaktır. Erteleme davranışı yapılması gereken görevlerden çeşitli bahaneler bularak uzaklaşmaya neden olur. Bahaneler, dikkati gerçek sebeplerden uzaklaştırır. Sadece başkalarının değil, aynı zamanda bağımlının da dikkatini gerçeklerden uzaklaştırır Akademik erteleme ise, tipik olarak, akademik bir görevin başlangıcında veya tamamlanmasında gecikmeye yol açan irrasyonel bir eğilimdir. Öğrenciler, istenen veya beklenen zaman dilimi içinde akademik bir faaliyeti gerçekleştirmek istemelerine rağmen bunu yapmaya motive olmayabilirler. Bir öğrencinin, tamamlanacak bir göreve başlamamasından veya daha önce gerçekleştirmemiş olmasından kaynaklanan duygusal rahatsızlığı artana kadar geciktirmesi durumu , öğrencinin seçilen akademik görevi yerine getirmemeye ve bitirmemeye yöneldikleri bir tür “anti-motivasyon” olarak düşünülebilir.