Tik Bozuklukları

Çocukluk çağında sık görülen nöro-psikiyatrik hastalıklardan birisi de Tik Bozukluğudur.

Ailelerin genellikle ‘takıntı’ olarak yanlış isimlendirdiği tikler; ani, hızlı, ritmik olmayan, tekrarlayıcı ve amaçsız motor hareketler ve seslerdir. En sık göz kırpma, omuz silkme şeklinde biliniyor olsa da beden tarafından oluşturulan her türlü istemli motor hareket ve seslendirmeler tik olarak karşımıza çıkabilir.

Tikler; tipleri, sıklığı, süre ve karmaşıklığı açısından çeşitli sınıflara ayrılırlar. Tiklerin oluşumunda birçok genetik ve biyolojik faktör suçlanmakla beraber ortaya çıkaran ve şiddetlendiren çevresel faktörlerde bulunmaktadır. Özel bir grup bakteriyel enfeksiyon, mevsim değişikliği, yorgunluk, psikososyal stres, korku, duygusal travmalar ve kişi için olumlu güçlü duygulara yol açan olaylar tikleri artıran çevresel faktörlerdir.

Genellikle çocukluk çağında oldukça yaygın görülmektedir, 10-15 yaş arasında şiddetlendiği, genç yetişkinlikte kaybolduğu veya azaldığı bilinmektedir. Bazen aileler; tiklerin okulda veya başka ortamda olmadığını, evde olduğunu ifade ederek çocuklarının bunu bilerek yaptığından şüphelenmektedirler. Çocuklar bunu tabi ki bilerek yapmıyor, ancak diğer hareket ve kas hastalıklarından farklı olarak tikler rahatsızlık hissi doğurduğu zaman kısa süreli bastırılabilirler. Ayrıca derin odaklanma gerektiren faaliyetlerde ve yoğun sosyal baskının olduğu ortamlarda da bastırılabilir. Yaşla birlikte güçlenen bu kontrol sonrasında tiklerin yoğunluğunda artış gözlenir.

Tiklerin bir başka özelliği ise; 8-10 yaşlarından sonra, farkındalık arttıkça tikin olacağı kas gruplarında hasta erginlik hisseder. Kaşınma, baskı ve huzursuzluk hissiyle tik atağının geleceğini anlar. Bu daha yoğun ve kompleks tiklerde yaşanan bir duygudur.

Tikler, diğer hastalıklarda olduğu gibi başka psikiyatrik bozukluklarla da birlikte görülebilir. Bu hastalıklar içinde en sık Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu görülmektedir. Daha sonra Obsesif Kompulsif Bozukluk, Öğrenme Güçlükleri, Anksiyete Bozuklukları, Depresif Bozukluklar ve Uyku Bozuklukları yer almaktadır.

Tik bozukluğunun kendisi ve eşlik eden psikiyatrik sorunlar hastanın yaşam kalitesini, sosyal ve akademik işlevselliğini ve başarısını olumsuz etkileyeceği için uzman yardımı almak önemlidir. Tedavinin ilk ve en önemli basamağı; süreci iyi öğrenmek, başa çıkma becerilerini geliştirmektir. Tikler günlük yaşamı kısıtladığı durumlarda doktor kontrolüyle ilaç tedavisi ön plana çıkmaktadır.

Aileye öneriler;

• Bu durumun bir hastalık olduğunu bilin ve çocuğunuza destek olun.

• Cezalandırmalar ve yoğun duygusal baskı tikleri artıracağı için sabır ve şefkatle rehberlik edin.

• Ekran maruziyetini azaltın.

• Uyku hijyenini ve düzenin sağlayın ve bu konuda ödün vermeyin.

• Spora yönlendirin.

• Okulla iş birliği yapın.