Tiroid Bezi Hastalıkları

Tiroid bezi boynun alt yarısında, nefes borusunun önünde bulunan bir salgı bezidir. Tiroid bezinden salgılanan tiroid hormonları enerjinin kullanımı yani metabolizma üzerinde aktif rol oynar. Tiroid hastalıkları, en basit haliyle, tiroid hormonlarının az çalışması (hipotiroidi), tiroid hormonlarının fazla çalışması (hipertiroidi) ve tiroid bezinin büyümesi (guatr) olarak özetlenebilir. Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları uzmanı Dr.Pınar Şişman konu hakkında bilgi verdi.

Hipotiroidi; tiroid hormonlarının üretiminde yetersizlik yani tiroid bezinin az çalışması olarak tanımlanır. En sık nedenleri başta Hashimato hastalığı olmak üzere, geçirilmiş tiroid ameliyatları, tiroid bezine uygulanan radyasyon tedavileri ve ilaçlardır. Hastalığın klinik bulguları hormon eksikliğinin şiddeti ile ilişkilidir. Başlangıçta halsizlik ve hafif kilo alımı gibi şikayetler görülebilirken, ilerleyen dönemde, metabolizma yavaşladıkça kilo alımında artış, kabızlık, cilt kuruluğu, boğuk ses, saçlarda incelme ve depresyon gibi bulgular gözlenebilir. Bununla birlikte, hipotiroidi, kadınlarda adet düzensizliğine, gebe kalmada güçlüğe ve gebe kalınmışsa gebeliğin erken döneminde düşüğe neden olabilir. Tanısı tiroid hormonlarının kanda ölçümü ile konur. Tedavide amaç eksik olan tiroid hormonlarını yerine koymaktır.

Hipertiroidi ise tiroid hormonlarının artmış üretimi yani tiroid bezinin fazla çalışması olarak tanımlanır. Hipertiroidinin en sık nedeni Graves hastalığıdır. Diğer sık nedenler ise aşırı hormon salgılayan bir ya da daha fazla sayıda tiroid nodülünün varlığı ve tiroidit olarak adlandırılan bezi iltihaplanmalarıdır. Hipertiroidi, hızlı kilo kaybı, kalp atışlarının hızlanması, çarpıntı, sinirlilik, ellerde titreme, adet düzensizliği, sıcağa tahammülsüzlük, halsizlik ve uyku bozukluklarına neden olabilir. Graves hastalığında ayrıca, göz kapaklarının geriye çekilmesi ile birlikte gözlerin öne doğru çıktığı bir tablo oluşabilir. Tanıda öncelikle kanda tiroid hormonlarının düzeyi ölçülerek hipertiroidinin varlığı doğrulanır. Sonrasında ise altta yatan nedeni belirlemek için görüntüleme yöntemlerine başvurulur. Hipertiroidinin tedavisinde, hastanın yaşı, hipertiroidinin nedeni ve hastalığın şiddeti göz önüne alınarak ilaç, radyoaktif iyot tedavisi veya cerrahi tedaviye karar verilir.

Guatr olarak bilinen tiroid bezi büyümesinin en sık nedeni iyot eksikliğidir. Tiroid bezi, iyot eksikliği nedeniyle azalan tiroid hormon üretimini telafi etmeye çalıştığında zamanla büyür ve guatr oluşur. İlerleyen süreçte içerisinde nodüller oluşur. Guatr çoğu zaman hiçbir şikayete yol açmaz. Nodüller çok büyüdüğünde ise nefes borusu ve yemek borusuna bası yaparak nadiren nefes darlığı ve yutma güçlüğüne neden olabilir. Nodülün boyutu ve ultrasondaki görünüme göre gerektiğine biyopsi ile kanser varlığı açısından araştırılmalıdır. Çoğu guatr ve nodül tedavi gerektirmez, periyodik aralıklarla ultrasonografi ile nodül boyutlarının takibi yeterlidir. Tiroid hormonları normalse ilaç tedavisi gerekli değildir. Bununla birlikte nefes darlığı ve yutma güçlüğü gibi bası semptomlarının varlığında, biyopsi sonucu kanser saptandığında ya da aşırı büyüme nedeniyle kişide kozmetik olarak sorun oluşturduğunda ameliyat planlanmalıdır.