Travma

Travma tepkileri olarak bilinen savaş, kaç ve don tepkisine bir yenisi olarak eklenen “fawn” tepkisi, Türkçede henüz tam karşılığı olmasa da “uyumlanma” olarak kullanılmaktadır. Uyumlanma (fawn) tepkisi, travmatik durumu/kişiyi yatıştırmak amacıyla verilen bir tepkidir. Diğer travma tepkilerinin bir karışımı gibi olan uyumlanma tepkisi yaşanan travmatik durumu veya travmatize eden kişinin birey üzerindeki etkisini azaltmaya/engellemeye çalışır. Bu tepkiyi bir örnekle açıklayacak olursak;

Travmatize eden kişi: Bugün yeni açılan yere gitmek istiyorum, sen de benimle gel. Uyumlanma tepkisi veren kişi: (Aslında bugün yapmam gereken çok işim var. Yazmam gereken raporlar birikti eğer bugün onunla gidersem yetiştiremeyeceğim ama hayır dersem bana sinirlenebilir, kavga edebiliriz hatta onu kaybedebilirim. En iyisi teklifini kabul edeyim eve döner dönmez raporlarımı yazmaya başlarım. Bu gece uyumazsam yetiştirebilirim onu kaybetmektense uykusuz kalmak daha iyi.) Olur, tabii ki gelirim.

Örnekte olduğu gibi travma tepkisi uyumlanma olan kişiler diğer insanlara hayır demekte oldukça zorlanırlar. Çoğunlukla “arabulucu” bir rol üstlenen uyumlanmacı kişiler, diğer kişilerin duygu, düşünce ve davranışlarını kendi duygu, düşünce ve davranışlarından daha önemli görürler. Önceliği her zaman karşı tarafın istek ve ihtiyaçlarına önem verip kendi istek ve ihtiyaçlarını geri planda tutarlar.

Peki travma tepkisi uyumlanma olan kişiler yaşadıkları bu durumu düzeltmek isterse ne yapmalıdır ? 

1) İlk olarak uyumlanma tepkisine sebep olan travmatik olaylar/kişiler bir ruh sağlığı uzmanı ile incelenmeli ve kişiye uygun bir tedavi planı oluşturulmalıdır. Kişinin ruh sağlığı uzmanı ile belirlediği terapi hedefleri doğrultusunda yapılacak terapötik müdahaleler ve terapi ödevleri kişiye sağlıklı bir yaşantı sunacaktır. 

2) Ağır veya orta düzeyde bir travmatik geçmiş yoksa konu ile ilgili kendine yardım kitapları okunarak kişi sorunları saptayabilir ve kitapta yer alan müdahaleleri uygulayabilir. 

3) Genellikle stres altında ortaya çıkan bu travmatik tepki sınır çizme, kendini tanıma, istek ve ihtiyaçları gözetip giderme gibi uygulamalarla sağlıklı hale getirilebilir. 

Travma tepkisi fark edildiğinde ve kişinin günlük hayatında düşünsel, duygusal ve davranışsal olarak işlevsizliğe yol açtığında en sağlıklı olanın bir uzmana danışmak olduğunu unutmayınız.