Travma Sonrası Stres Bozukluğu

Travma sonrası stres bozukluğu kişinin hayatını sekteye uğratan, vücut bütünlüğünü ve benliğini tehdit eden kaza, doğal afet, şiddet, cinsel istismar, intihar, evlat kaybı gibi travmatik bir olay sonucu oluşan psikolojik bir rahatsızlıktır. Travmatik durumlar karşısında verilen tepkiler açısından kişiden kişiye farklılıklar bulunsa da çoğu zaman fizyolojik ve sosyal etkenler bu durumun oluşmasında etkili olur. Örneğin kişinin kaza sonucunda beyninde yapısal veya kimyasal değişim olması ya da kişinin olaydan sonra sosyal çevresinden aldığı desteğin yetersiz olması travma sonrası stres bozukluğunu tetikleyebilir. Travmatik olaya maruz kalmış kişi olayın üzerinden uzun bir zaman geçmiş olmasına rağmen olayı tekrar tekrar yaşar, olayla ilgili çağrıştırıcı nesnelerden, ortamlardan ve durumlardan kaçınmaya çalışır. Buna ek olarak sürekli olarak tetikte olma, aşırı uyarılma, geceleri uyuyamama, sık sık uyanma ve käbus görme gibi durumlar da yaşar. Ayrıca kişide çoğu zaman depresif duygu-durum bozuklukları, kaygı bozukluğu, panik bozukluk gibi psikolojik rahatsızlıkların yanı sıra utanç, öfke, korku ve suçluluk benzeri duygular görülebilir. Aynı zamanda kişide unutkanlık, dalgınlık, odaklanma problemleri gibi zihinsel tepkiler görülebilir. Sosyal ilişkilerde ve kişiler arası iletişimde bozukluklar; toplumdan uzaklaşma, güvensizlik, içe kapanma, çatışmacı tutum ve davranışlar görülebilir.

Bireyin yaşamı bir kemiğe benzetilecek olursak travma bu kemikte oluşan bir çatlak olarak tanımlanabilir. Dolayısıyla travmanın tedavisinde bu çatlağın onarımı üzerinde çalışılır. Çatlağın onarımında kişinin yaşamındaki sürekliliğin sağlanması sağlanır ve bu da çoğu zaman terapi odasının dışında olur. Bireyin hayatındaki rollerinin, görevlerinin, sosyal ilişkilerinin ve aktivitelerinin sürekliliği sağlanarak devamlılık sağlanır. Olay üzerine konuşulup olayın anlaşılmasını sağlamak kaybedilen kontrol duygusunun yeniden kazandırılması açısından oldukça önemlidir. Aynı zamanda inançlar ve ideolojiler de kişinin yaşama tutunmasında ve umudunu kaybetmemesinde önemli rol oynar. Bunlara ek olarak travma sonrası stres bozukluğu psikoterapik tedavisinde Travma Odaklı Bilişsel Davranışçı Terapi etkili bir yöntemdir. Bu terapide maruz bırakma, gevşeme egzersizleri ve sistematik duyarsızlaştırma gibi teknikler kullanılır. Bu terapilerin yanı sıra psikiyatri tarafından önerilen ilaç tedavisi de ek olarak ya da tek başına uygulanabilir.