Travma Sonrası Stres Bozukluğu

Büyük bir araba kazası, şiddetli bir deprem veya aile içi şiddet gibi korkunç bir olay veya deneyim yaşarsanız, muhtemelen paramparça hissedecek, başa çıkma ve uyum sağlamada zorluk çekeceksiniz. Bununla birlikte, zaman geçtikçe ve kendinizle ilgilendikçe, muhtemelen daha iyi hissedecek ve hayatınıza devam edeceksiniz. Öte yandan, yaşadığınız sorunlar devam ederse Travma Sonrası Stres Bozukluğu yaşama ihtimaliniz artacaktır. Dışarıdan bir müdahaleyle ruhsal sağlığı bozan nadir rahatsızlıklardan biri olan travma, korkunç bir olayı yaşayarak veya tanık olarak deneyimleyebileceğiniz bir durum olacaktır.

Travmatik olarak bahsedilen nedir? Travma, insanı olağanüstü zora sokan kişisel bir yaşantının sonucu olabilir. Kişinin başından geçen böyle bir olay, eğer kendi olanakları bu durumla başa çıkmak için yeterli olamıyorsa, yani taşıyamayacağı bir ağırlığın altına girmişse travmaya yol açabilir. Fiziksel ve zihinsel sağlığımızın herhangi bir beklenmedik ihlali bir travma olarak kabul edilebilir. Travma sonrası stres bozukluğuna yol açabilecek en yaygın travmatik olaylardan bazıları şunlardır:

• Sevilen birinin ani veya beklenmedik ölümü (bir gencin ya da sağlıklı birinin ölümü)

• Savaş (Savaşa katılmak ya da savaşın olduğu bir ülkede yaşamak)

• Tecavüz

• Adam kaçırma

• Doğal afetler (örneğin, kasırgalar, depremler, vb.)

• Terörist saldırıları (Şahit ya da mağdur olmak)

• Araba veya uçak kazası

• Saldırı

• Cinsel veya fiziksel istismar

• Çocukluk ihmali (duygusal, fiziksel ihmal)

Travmatik bir olay deneyimleyen herkes TSSB yaşamamaktadır. Ciddi bir olay sonrasında kabus görmek, korkmak ve olanları unutmakta zorluk çekmek normaldir. Ancak bu tepkileriniz gün geçtikçe azalmaz, hatta etkisi giderek çoğalmaya başlarsa o zaman TSSB yaşama ihtimaliniz artar.

TSSB’DEN ETKİLENME ORANI

Travmatik bir olaydan etkilenen yaklaşık on kişiden birinde TSSB'nin ortaya çıktığı tespit edilmiştir. Ortalama olarak, erkeklerin % 60'ı ve kadınların % 50'si yaşamları boyunca travmatik bir olay yaşamaktadir. Bunlardan erkeklerin % 4'ünün TSSB geliştirdiği ve kadınların % 10'unun hayatlarının bir noktasında TSSB geliştirdiği bulunmuştur. Tecavüze uğrayan bireylerin, herhangi bir travmatik olaydan daha fazla travma sonrası stres bozukluğu geliştirme olasılığı daha yüksektir; bu nedenle, kadınların tecavüze uğrama olasılığı erkeklerden daha yüksek olduğundan (% 9'a karşı % 1 olasılık), bu cinsiyetler arasındaki travma sonrası stres bozukluğu istatistiklerinde dengesizliği açıklamaktadır. Ek araştırmalar, travma sonrası stres bozukluğundan etkilenen bireylerin çoğunun başka bir psikolojik bozukluktan (örneğin, depresyon, anksiyete) muzdarip olduğunu göstermektedir. Bu bireyler ayrıca uyuşturucu ve / veya alkol, madde kötüye kullanımı ile ilgili sorunlara daha yatkındır.

TSSB VE NEDENLERİ

Bir kişi birçok farklı durumun sonucu olarak travma yaşayabilir. Travma, bir bireyin birçok korkutucu düşünce ve duyguya boğulmasına neden olabilir. Travmatik bir deneyim kısa bir süre devam edebilirken, bazı kişiler etkilerini yıllarca hissedebilir. Bu uzun süren travma ele alınmazsa kişi daha da fazla acı çekebilir. Bu nedenle, travma yaşamış kişilerin sadece travmatik deneyimi ele alması değil, aynı zamanda onu nasıl kabul edeceğini de öğrenmesi gerekir.

Travma yaşamak, bir kişinin çeşitli şekillerde tepki vermesine neden olabilir. Travmatik bir olaydan geçmenin yaygın bir sonucu, Travma Sonrası Stres Bozukluğu (TSSB) geliştirmektir. Ulusal Ruh Sağlığı Enstitüsü (NIMH), bir kişi aşağıdakilerden herhangi birini deneyimlediğinde TSSB'nin gelişebileceğini belirtir:

• Aşırı korku, korku veya çaresizlik hissetmek

• Travmatik bir olaydan sonra sosyal destek bulamamak

• İncinmek

• Akıl hastalığı geçmişine sahip olmak

• İnsanların incindiğini veya öldürüldüğünü görmek

• Travmatik bir olaydan sonra ek stresle mücadele etmek

• Tehlikeli veya travmatik bir olaydan kurtulmak

Travma yaratan bir olaydan sonra kimin travma sonrası stres bozukluğu geliştireceğini bilmenin bir yolu yoktur. Geçmiş araştırmaların kanıtladığı gibi, travmatik bir olaya tanık olan veya yaşayan insanların çoğu TSSB'den muzdarip olmayacaktır. Çoğunun olaylara dair anılarını hatırlaması muhtemeldir, ancak günlük etkileşimlerinde hayatları bundan olumsuz etkilenmeyecektir.

TSSB BELİRTİLERİ

Bir kişi TSSB'ye sahip olduğunda, birkaç spesifik semptom gösterecektir. Bu semptomları dört gruba ayırabiliriz:

1. Uyarılma: kişi asabi, sinirli veya saldırgan hale gelebilir; tetikte olabilir ve kendisini kolayca korkmuş ve ürkek bulabilir; ya da uyumakta ya da günlük işlere konsantre olmakta güçlük çekebilir.

2. Kaçınma: Bu, kişi olay hakkında konuşmamaya veya düşünmemeye çalıştığında veya ona travmayı hatırlatan etkinliklerden, kişilerden veya yerlerden kaçındığında ortaya çıkabilir.

3. Flashbacks (Müdahaleci anılar): Kişi, travmayı hayalinde yeniden yaşayabilir, bununla ilgili rahatsız edici rüyalar görebilir veya kendisine olayı hatırlatan bir şey yaşadığında ciddi duygusal sıkıntı yaşayabilir.

4. Ruh hali ve düşüncelerdeki olumsuz değişiklikler: uyuşma veya umutsuzluk duyguları genellikle TSSB'nin önemli bir parçasıdır; kişi aynı zamanda kendisi veya diğer insanlar hakkında kötü hissedebilir, olumlu duygular hissedemeyebilir veya eskiden zevk aldığı şeylere ilgisini kaybedebilir.

TSSB, bir bireyin hayatının tüm yönlerini ciddi şekilde etkileyebilir, ancak doğru tedavi ile iyileşme mümkündür.

TSSB TEDAVİSİ

Travma yaşayan bazı insanlar TSSB geliştirirken, bazıları geliştirmez. Uluslararası Sağlık Örgütü, bir kişinin travmatik bir olaydan sonra TSSB geliştirme riskini azaltabileceği aşağıdaki yolları listelemektedir:

• Krizin ortasında kendi eylemlerini kabul etmek ve teselli bulmak

• Olayı ve etkilerini atlatmak için bir başa çıkma stratejisi oluşturmak

• Arkadaşlardan, aileden veya bir destek grubundan sosyal destek bulmak

• Korkmasına rağmen kriz anında hareket ettiğini fark etmek

Travmatik bir olay yaşamış bir kişi, yukarıda listelenen yollarla kendilerinin daha iyi hissetmesine yardımcı olabilirler.