Tüp Bebek Nedir?

Tüp bebek, ilaç kullanılarak ya da doğal adet döneminde oluşan yumurta hücresinin vaginal yoldan bir iğne vasıtasıyla alınarak sperm hücresiyle laboratuvar ortamında döllendirilip oluşan embryonun rahim içine yerleştirilmesi işlemidir.

Tüp bebek tedavisine başlamak için erkek ya da kadından en az birisinde normal yolla gebe kalamama için bir sebebin gösterilmesi ya da düzenli cinsel ilişki ve isteğe rağmen 1 yıl gebelik oluşamaması genellikle kabul edilir. Düzenli cinsel ilişki ereksiyon ve birleşme problemi olmadan haftada en az 2 kez cinsel ilişki anlamına gelmektedir.

Tüp Bebek Tedavisinin Aşamaları Nelerdir?

Kadında her adet döneminde genellikle 1 adet yumurta üretilir. Aynı anda gelişmeye başlayan diğer yumurtalar beyinden gönderilen FSH ve LH hormonunun düzeyinden dolayı yeteri kadar büyüyemezler ve atılırlar. Bu doğal olarak çoğul gebelik oluşumunu önleyen en önemli mekanizmalardan birisidir. Aslında birçok yumurta hücresi döngüsünü tamamlayamadan sonlanır. Bu aşamada biz dışarıdan FSH ve LH hormonunu artırarak hali hazırda atılması beklenen yumurta hücrelerinin döngüsünü devam ettirerek onları kullanmak için atılmadan kurtarırız ve bu yumurtaları taşıyan yumurtalık üzerindeki keseciklerden Bir iğne vasıtasıyla toplarız. Burada her kadına göre değişen tedavi rejimleri kullanırız. Öyle ki her kadının yumurtalıkları ve ilaçlara vereceği yanıtlar farklıdır. Tüp bebek tedavisindeki asıl başarı da bu farklılıkları bilmek ve ona göre bireyselleştirilmiş tedavileri uygulamaktan kaynaklanır. Yumurta toplama işlemi (OPU=OOCYTE PİCK UP) sonrasında aynı anda erkekten de sperm hücresi alınarak mikroskop altında dölleme yani intrastoplazmik sperm enjeksiyonu yapılır (ICSI). Döllenen yumurtalar belirli sıcaklıklardaki ortamlarda embriyoskop denen kameralarla anbean takip edilir. Embriyolar ilk günün sonunda 2 hücreli hale gelirler. Tekrardan rahim içine yerleştirilmeleri (embriyo transferi) için 3 gün hatta tercihan 5 günlük olması beklenir. 5. Güne kadar sağlıklı giden embriyo artık blastokist adını alır. Tutunma oranı en iyi embriyolar blastokist olabilmiş olanlardır.

Embriyo transferi uyanık halde yapılan herhangi bir ağrı oluşturmayan çok ince ve hassas kateterler ile rahim içine embriyo yerleştirme işlemidir. İşlem öncesi hastanın idrara sıkışık olması gerekmektedir. İşlem ultrasonografi eşliğinde yapılır ve genellikle 10 dakika kadar sürer. İşlemden sonra yaklaşık yarım saatlik dinlenme sonrası hasta hastaneden ayrı.

Tüp Bebek Tedavisinde Kullanılan İlaçlar

Genel olarak ilaçlar vücuttaki mekanizmayı taklit etmeye yöneliktir. Tüp bebek tedavisinde kullanılan ilaçları yumurta gelişimini uyaran, erken çatlamayı önleyen ve zamanı geldiğinde kontrollü şekilde çatlatma yapan ilaçlar ile rahim içi dokusuna destek verip embriyo tutunmasının devamını sağlayan ilaçlar olarak inceleyebiliriz. Yumurta oluşumunu uyaran ilaçlar genellikle FSH ve LH hormonu içerirler. İlaçlar deri altı enjeksiyon şeklinde yapılır. Genellikle adet döneminin başında yapılmaya başlar. Yaklaşık 10 günlük yumurta geliştirici tedavi sonrasında çatlatma iğnesi yapılırve 36 saat sonra yumurta toplaması gerçekleşir. Bu tedavide kullanılan ilaçlar genellikle ithal ve yüksek teknoloji ile üretildikleri için pahalıdırlar.

Tüp Bebek Yumurta Toplama İşlemi

Yumurtalıklardaki yumurta kesecikleri (folikül) yeterli büyüklüğe ulaştığında (17-20 mm) yumurta hücrelerinin son gelişimi (çatlatma) için ilaç uyguladıktan 36 saat sonra yumurtalar transvajinal ultrason eşliğinde çoğunlukla genel anestezi altında OPU denen bir işlem ile toplanır. Toplanan Yumurtalar deney tüplerinin içinde embriyologa teslim edilir. Yumurtalar mikroskop altında sayılır ve sperm ile döllenmek (ICSI) için hazırlıklar yapılır.

Tüp bebek Tedavisinde ICSI (intrasitoplazmik sperm injeksiyonu) OPU yapılarak toplanan yumurtalar oldukça uzmanlık gerektiren hassas bir işlem olan ICSI ile döllenir. Spermlerden en hareketli ve düzgün yapıda olanları seçilerek mikroskop altında mikromanipulator yardımıyla yumurtaya enjekte edilir. Bu yöntemle döllenen bütün yumurtalar uygun sıcaklık ve içerikteki ortamlarda bekletilerek embriyoskop altında 24 saat izlenir. Hızlandırılmış fotoğrafik çekimle (Time-Lapse) görüntüler incelenir ve en iyi gelişen embriyolar dahil hepsi kalitesine göre derecelendirilir.

Tüp Bebek Tedavisinde Embriyo Transferi

Kalitesine göre derecelendirilen embriyolar aslında ilk gün 2 hücreli 3. Gün 8 hücreli haldedirler. Embriyoların doğal gebelik sırasında tüplerden tam rahim içine geçme aşamaları olan blastokist embriyolar ICSI sonrası 5. Gün oluşmaktadır ve en kaliteli ve tutunma (implantasyon) oranı en yüksek düzeydedir. Yaşa ve önceki başarısız tüp bebek sayısına göre 1 veya 2 embriyo transfer edilmek üzere ayrılır. Kalan embriyolar hasta isteği ve embriyo gelişimi göz önüne alınarak dondurulup 5 yıla kadar saklanabilir.

Embriyo Transferi Nasıl Yapılır?

Embriyo transferi taze ve dondurulup çözülmüş embriyo olmasına göre öncesinde bir takım hazırlıkların yapıldığı bir işlemdir. Donmuş transferde yaklaşık 10-15 gün kadar rahim iç zarı gelişimi takip edilerek optimal transfer günü ayarlanır. Taze transfer ise yumurta toplama işlemini takiben 3 ila 5. Günler arası yapılmaktadır. Transfer günü hafif bir kahvaltı-yemek yenebilir idrara sıkışık şekilde transfer saatinden 15 dakika kadar önce hastanede olunmalıdır. Hastaya embriyoları hakkında bilgi verilip kimlik doğrulaması hem doktoru hem embriyoloğu hem de hemşiresi tarafından tekrar yapılır. Transfer genital muayene pozisyonunda yapılır. Hastanın yapıldıysa önceki transferine ve muayenesine göre kateter denen embriyoyu rahim içine ulaştıran aletler seçilir ve rahim ağzına yerleştirilir. Ardından embriyolog tarafından getirilen embriyo doktora teslim edilerek transfer ultrasonografi eşliğinde rahim içinin embriyo için en uygun yerine bırakılır.

Tüp bebek tedavisi kimlere önerilir?

Tüp bebek tedavisi korunmasız olarak 1 yıl düzenli cinsel ilişkiye giren ve ilk basamak tedavilerle gebelik elde edememiş çiftlere önerilmelidir. Ancak bazı durumlar vardır ki bu süre beklenmeden de tüp bebek uygulaması yapılabilir.

Tüp bebek tedavisinin direkt olarak önerilebileceği durumlar şunlardır.

Yapılan testlerde

• Tüplerde çift taraflı tıkanıklığın gösterilmesi

• Erkekten doğal yollarla sperm elde edilememesi

• Erkekte ileri derecede hareket bozukluğu ve bozuk yapılı sperm varlığı

• Klasik yollarla tedavi edilemeyen yumurtlama bozukluğu

• İleri kadın yaşı

• Azalmış yumurtalık rezervi

Tüp Bebek Tedavisinde Kadının Yaşının Önemi

Tüp bebek tedavisinde kadın yaşının önemi özellikle geç yaşta gebelik planlanması ve kariyer planlarının öne alınması açısından önemlidir. Ancak kadın yaşı artıkça canlı doğum ve gebelik oranları azalmakta ve 45 yaşından sonra gebelik elde edilmesi çok zorlaşmaktadır. Tüp bebek tedavisinde bağımsız olarak en önemli gösterge kadın yaşıdır.

Tüp Bebek Tedavisinde AMH Testi

AMH Testi Nedir

Anti müllerian hormon yumurtalıklardaki küçük keseciklerden sentezlenen ve yumurtalıklardaki keseciklerin sayıları hakkında çok iyi bilgi veren bir testtir. Yumurtalıklardaki kesecik havuzundaki sayı azaldıkça test değerinde düşme olmaktadır. Yaş ilerledikçe AMH seviyesi düşmekte ve gebe kalma şansı da bu nedenle yaşla birlikte azalmaktadır. AMH tüp bebek tedavisine verilecek yanıtı saptamada ve ilaç seçiminde de büyük önem taşımaktadır. Bugün itibariyle AMH değerinin 0.5 ng/ml den az olduğu olgularda yumurtalık kapasitesinin düşük olduğu sonucuna varıyoruz. AMH seviyesinin 1-3.5 ng/ml olduğu olgular ise tedaviye en iyi yanıtın alındığı grubu oluşturmaktadır.

AMH Testi Normal Değerleri

AMH <0.5ng/mlDüşük Yumurtalık Rezervi

AMH <1.0ng/ml Sınırda Over Rezervi

AMH 1-3.5ng/mlNormal over rezervi tedaviye iyi yanıt

AMH >3.5ng/ml Tedaviye aşırı yanıt ve OHSS riski