Uyku İle İlişkili Baş Ağrıları ve Tedavisi

Baş ağrıları ile uyku ve uyku hastalıkları arasındaki iki yönlü ve karmaşık ilişki hekimler tarafından iyi bilinmektedir.

Baş ağrıları uykuya dalma süresini, uyku derinliğini, uyku kalitesini ve uykunun devamlılığını bozabileceği gibi, uyku bozuklukları da baş ağrıları için tetikleyici bir etken olabilmektedir.

Uykusuzluk ya da aşırı uyumak baş ağrısı ataklarını tetikleyebildiği gibi, sık geçirilen baş ağrısı atakları nedeniyle de uykuya dalma ve uykuyu sürdürme güçlükleri ortaya çıkabilir.

Sabahın erken saatlerinde ya da sabah kalkınca ortaya çıkan baş ağrıları ise uyku yapısını ve kalitesini bozan (tıkayıcı uyku apne sendromu, uykuda hareket bozuklukları, uyku davranış bozuklukları, uyurgezerlik, vs. gibi) birçok ciddi uyku hastalığının habercisi olabilirler!

Sonuç olarak baş ağrıları uyku bozukluklarının artmasına ya da ortaya çıkmasına neden olabileceği gibi, uyku bozuklukları da baş ağrılarına neden olup, var olan baş ağrılarını arttırabilirler!

Bu nedenle; uyku bozuklukları ve baş ağrılarının bu iki yönlü etkileşimi, hastaların yaşam kalitesini düşüren, tanıyı ve tedaviyi güçleştiren, hekim tarafından mutlaka dikkatle sorgulanması gereken bir durumdur!

Ayrıca, uyku bozukluğu olan kişilerde, baş ağrısı görülme sıklığının normal kişilere göre dört kat daha fazla olduğunu düşünürsek, uyku bozuklukları ve baş ağrıları arasındaki ilişkinin önemini daha güçlü bir şekilde kavramış oluruz…

HİPNİK BAŞ AĞRISI (ÇALAR SAAT BAŞ AĞRISI)

Baş ağrısı sadece uykuda ve ‘hep aynı saatte’ ortaya çıkar. Bu nedenle ‘çalar saat baş ağrısı’ olarak da adlandırılır.

Genelde uykuya daldıktan 2-4 saat sonra ortaya çıkar ve hastayı uykudan uyandırır. Hastalarda gündüz baş ağrısı görülmez!

Baş ağrısı atağı en az 15 dakika en çok 3 saat sürebilir.

Hafif ya da orta şiddette, genelde künt ve tüm başa yayılan bir ağrı olabileceği gibi, nadiren migrene benzeyen çok şiddetli ağrılar olarak da ortaya çıkabilir.

En çok 50 yaş üzerinde ve özellikle kadınlarda daha sık görülür.

Yaşla birlikte, beyin sapı ve hipotalamusta ortaya çıkan ağrı kontrolü bozukluğu ile uyku hormonu (melatonin) salınımının azalmasının, hipnik baş ağrısının nedeni olabileceği düşünülmektedir.

Gece uykudan uyandıran baş ağrılarında ‘Hipnik Baş Ağrısı’ dışında; migren, küme baş ağrısı, gece hipertansiyonu, kan şekeri düşmeleri gibi bir çok neden de dikkatle ayırt edilmelidir.

Tedavide (hastadan hastaya değişmekle birlikte) ; lityum, indometasin, kafein, flunarizin, melatonin ve topiramat gibi ilaçlar kullanılmaktadır.

UYKU APNESİ İLE İLİŞKİLİ BAŞ AĞRISI

Sabah uyanma sırasında baş ağrısı yaşayan bireylerde uyku apnesinin sık görüldüğünü, uyku apnesi olan kişilerde de sabah baş ağrılarının çok sık olduğunu gösteren çok sayıda bilimsel veri bulunmaktadır.

Uyku apnesi olan bireylerde, vücudun gece boyunca yeterli oksijenlenememesi, karbondioksit birikimine bağlı olarak beyin kan akımında meydana gelen değişiklikler, kafa içi basıncın artması, solunum çabası nedeniyle oluşan uyanma reaksiyonları ve uyku bütünlüğünün bozulması baş ağrılarının nedeni olabilmektedir.

Sonuç olarak, sabah baş ağrısı olan birinde, hele bir de kilo varsa ‘uyku apne sendromu’ olabileceği mutlaka göz önünde bulundurulmalıdır. Çünkü uyku apne sendromu toplumda çok sık görülmesine rağmen, sorgulanmadığı için çoğu kez gözden kaçmaktadır.

Bu nedenle sabah baş ağrıları olan hastada horlama ve gece uykuda nefes durması olup olmadığı ile araştırılmalı ve gündüz aşırı uykululuk hali sorgulanmalıdır.

Uyku testi (polisomnografi) ile uyku apnesinin olup olmadığı, varsa ne şiddette olduğu belirlenmelidir.

Uyku apnesi saptanırsa mutlaka tedavi edilmelidir. Uyku apnesinin tedavisi ile cok kısa sürede baş ağrılarının da sonlanması mümkün olabilir.

Uyku apnesinin tedavisi ile hastaların baş ağrısı için gereksiz yere ilaç kullanmalarının önüne geçilebileceği gibi, ayrıca uyku apnesine bağlı hipertansiyon, kalp hastalıkları, inme ve obezite gibi bir çok sorunun da önüne geçilmiş olunur.

DİĞER UYKU BOZUKLUKLARI ve BAŞ AĞRISI

Uykusuzluk baş ağrısına sıkça neden olabilen bir durumdur. Uykuya dalma güçlükleri, sık uyanmalar, uykuyu sürdürememe ya da istenilen saatten erken uyanma uyku yoksunluğuna neden olabilir. Uyku yoksunluğu da daha çok iki taraflı, orta ya da hafif şiddette sıkıştırıcı gerilim tipi baş ağrılarına neden olabilir.

Uykusuzluk dışında;

- Uykuda diş gıcırdatma (Bruksizm)

- Uykuda anormal hareket ve davranışlar(parasomniler)

- Huzursuz bacaklar sendromu ve uykuda periyodik hareket bozukluğu gibi pek çok uyku bozukluğu da uyku kalitesini bozarak baş ağrılarına neden olabilmektedir.