Vajinismus ve Kadın Sağlığı Fizyoterapisi

• Vajinismus, pelvik taban kaslarının istem dışı kasılması ile karakterize bir durumdur.

• Vajinismusla mücadele eden kadınlar, vajinal penetrasyonu içeren herhangi bir cinsel aktiviteyi gerçekleştiremezler. (tampon yerleştirirken veya pelvik muayene yaparken de aynı yoğun semptomları yaşayabilirler.)

• Büyük sıkıntılara, ilişki sorunlarına neden olabilir ve kadınların aile kurmasını engelleyebilir.

• Vajinismus’un iyileşmesi mümkündür.

Vajinismus tedavisi için pelvik taban fizyoterapisti, pelvik taban kaslarını yeniden eğitme teknikleri, ve kendi kendine yönetim stratejilerinden oluşan, pelvik taban kaslarının kas tonusunu normalleştirmeyi ve ağrı, endişe, korku olmadan vajinal penetrasyona izin vermek için var olan semptomları tedavi eder.

Ne kadar yaygın?

Dünya genelinde yapılan araştırmalar vajinismus prevalansının %5 ile %17 arasında değiştiğini bildirmektedir. Bununla birlikte, kadınların yardım istemekten utanmaları nedeniyle gerçek rakamlardan daha az rapor edilme olasılığı yüksektir.

Vajinismus nedir?

Vajinismus, pelvik taban kaslarının istem dışı kasılması durumudur. Bir kadının vajina kaslarının istem dışı kasılması nedeniyle hiç cinsel ilişkiye girememesi durumuna birincil vajinismus denir. İkincil vajinismus, bir kadının daha önce cinsel ilişkiye girebildiği veya tampon yerleştirebildiği ancak istemsiz kas spazmları, korku ve ağrı nedeniyle artık bunu yapamaması durumunda ortaya çıkar. Vajinismusta nedenler bazen enfeksiyon, doğum, jinekolojik cerrahi veya istismar gibi ağrılı veya travmatik bir olayla ilişkili olabilir.

Vajinismus, genito-pelvik ağrı bozukluğu veya genito-pelvik penetrasyon bozukluğu (GPPD), pelvik taban aşırı aktivitesi/hipertonisitesi, pelvik taban miyaljisi olarak da bilinir ve bazen vulvodini ile karıştırılır.

Neden oluyor?

Vajinismusun gerçek bir durum olduğunu ve iyileşmenin mümkün olduğunu anlamak önemlidir. Çoğu durumda vajinismusun temel nedeni olan güçlü bir duygusal bileşen olmasına rağmen, bu durumun gelişiminde güçlü bir fiziksel bileşen de vardır. Akıl ve beden birbirine bağlıdır.

Pelvik taban kaslarının neden istem dışı kasıldığını anlamak için önce savaş ya da kaç tepkisini anlamamız gerekir. Vücut ve beyin ne zaman tehlikeli veya travmatik bir duruma maruz kalsa, üstesinden gelmeye yardımcı olmak için bir dizi otomatik fiziksel tepki oluşmaya başlar. Örneğin tehdit edilmek, fiziksel veya sözlü saldırıya uğramak, hatta sürekli bir şeyler hakkında endişelenmek gibi çok stresli bir olayın vücuda neler yapabileceğini bir düşünelim. Bu durumlarda vücutta bazı değişikliklerin meydana geldiği kolayca hissedilebilir - kalp daha hızlı atmaya başlar, nefes sığlaşır veya nefesimizi kısa süreliğine tutabiliriz ve genellikle çene çevresindeki kasları sıkar ve boyun, omuzlar, karın ve kalçalarda yer alan kasları gereriz.. Bu tepkiler, nihayetinde hayatta kalmamıza yardımcı olmak için vücutta tepkileri tetikleyen savaş ya da kaç tepkisi adı verilen bir mekanizmanın parçasıdır. Böylelikle tehlike anında kendimizi savunmak veya tehlikeden olabildiğince çabuk kaçmak için hazır oluruz..

Hayatta kalma açısından bakıldığında, çok iyi tasarlanmış bir mekanizmadır. Bir aslan sizi kovalamaya başlarsa, bu otomatik pilot tepkisi hayatınızı kurtarabilir.

Ne yazık ki, bu tepki abartılı olabilir ve stres, korku, endişe gibi daha az tehdit edici koşullar ve bu tepkiyi kontrol etmek çok zor olabilir.

Vajinismusta beynin ve pelvik taban kaslarının bu aşırı reaksiyonu, vajinal açıklık çevresinde sürekli kas gerilimine yol açar. Kaslar gerilir ve yorulur. Penetrasyon girişimi olduğunda daha fazla ağrıya yol açabilecek ağrılı alanlar geliştirir. Bu bir kısır döngüdür ama doğru bir tedavi yöntemi ile bu semptomlar durdurulabilir ve cinsel hayat normal seyrinde devam edebilir.

Hangi tedaviler mevcuttur ve pelvik taban fizyoterapisti nasıl yardımcı olabilir?

Vajinismus tedavisi jinekolog, psikoseksüel terapist ve kadın sağlığı fizyoterapistinden(pelvik terapist) oluşan multidisipliner bir ekibi içermelidir.

Hedefler, tedavi edilmeyen jinekolojik hastalık kalmadığından emin olmak, sorunun temel nedenini anlamak ve çözmek için stratejiler oluşturmak ve son olarak pelvik taban kaslarını tedavi etmek ve yeniden eğitmektir. Zihni ve bedeni tedavi etmeyi amaçlayan bütüncül bir yaklaşım benimsenmelidir.

Vajinismus tedavisi için pelvik taban rehabilitasyonu, pelvik taban kaslarının kas tonusunu normalleştirmeyi ve ağrı, endişe ve korku olmadan vajinal penetrasyona izin vermek için ağrıyı tedavi etmeyi amaçlayan pelvik taban gevşetme ve yeniden eğitim tekniklerinden oluşan bir müdahaledir. Vajinismus, kasın doğası gereği  duyarlı olduğu için yüksek oranda tedavi edilebilir. Özel eğitimli bir fizyoterapist eşliğinde (pelvik taban fizyoterapisi), vajinismusun üstesinden gelmek için uygun adımlarda size rehberlik edecektir.  Fizyoterapistiniz sorular soracak, sizi anatominiz hakkında eğitecek ve pelvik taban kaslarınızı değerlendirecektir.

Vajinismustan kurtulmanın temel bir parçası, pelvik taban kaslarınızın nerede olduğunu, onları nasıl yöneteceğinizi istemli olarak yapabilmektir. Manuel terapi (tetik noktanın serbest bırakılması, dilatör tedavisi, biofeedback) ve bir ev egzersiz programı ile birlikte vajinismusun üstesinden gelmede çok etkilidir.

Pelvik taban kas farkındalığını kazandıktan sonraki adım, kasların cinsel ilişki veya tampon kullanımında alışılagelmişten farklı tepki vermeleri için eğitmektir. Bu kas grubunun bilinçli kontrolünü elinize almak için gerekli becerileri geliştirdiğiniz ve koşullu refleksi istem dışı sıkışma olmayacak şekilde değiştirdiğiniz bir öğrenme sürecidir. Nihai amaç, zihninizin ve vücudunuzun vajinal penetrasyona verdiği tepkinin kontrolünü yeniden kazanmak ve rahat seksin keyfini çıkarmanıza izin vermektir.

Acı beklentisi, duygusal kaygılar veya sağlıksız cinsel mesajlar da vajinismus semptomlarına arttırabilir. Sıklıkla, vajinal penetrasyonla ilişkili altta yatan olumsuz kaygı duyguları vardır. Bu tür duygusal tetikleyicilerin üstesinden gelmek için yardıma ihtiyacınız varsa lütfen fizyoterapistinize bildirin.

Cinsel ilişkide veya tampon kullanımında ağrı veya zorluk yaşıyorsanız sessizce acı çekmeyin! Lütfen  değerlendirme için pelvik fizyoterapistinize danışın, böylece vajinismusunuzun üstesinden gelmenize yardımcı olabilirler.

Tedavi, eğitim, vajinal manuel teknikler, pelvik taban kasları için denetimli egzersizler ve bir ev egzersiz planı gibi stratejilerin bir kombinasyonunu içerir.

• Eğitim ve  Öneri– Beynin savaş ya da kaç tepkisini nasıl harekete geçirdiğini ve bunun pelvik taban kaslarını nasıl etkilediğini anlamak son derece önemlidir. Fizyoterapistiniz kasları gevşetmek ve bu reaksiyonu kontrol etmek için teknikleri öğretmek için size destek olacaktır..

• Pelvik taban kasları için manuel teknikler ve egzersizler – tedavi genellikle vajinal pelvik taban kaslarının muayenesini ve fizyoterapist yardımıyla yapılan bir dizi egzersizi içerir. Bu, kas spazmını ve ağrısını azaltmaya yardımcı olmak ve herhangi bir ağrı olmadan vajinal penetrasyona izin vermek için esnekliği ve işlevini yeniden kazanmak için bu kasları yeniden eğitmek içindir. Bazen hafif rahatsızlıklar olsa da, bu tür muayene ve tedavinin ağrılı olmadığını belirtmek önemlidir – fizyoterapistin amacı, hastanın kendini rahat hissedeceği, pelvik taban kaslarının rahatlayıp işlevsel olarak tekrar eski sağlığına kavuşabileceği güvenli bir ortam yaratmaktır..

• Ev egzersiz programı ve kendi kendine yönetim – bu genellikle, bu kaslardaki gerilimi serbest bırakmaya yardımcı olmak için dilatörler kullanarak pelvik taban kaslarını gevşetmek için egzersizlerin bir kombinasyonunu içerir.

Bununla birlikte, her vakanın farklı olduğunu ve tedavinin her zaman kapsamlı bir ilk fizyoterapi konsültasyonu sonrasında her kadın için özenle tasarlandığını belirtmek önemlidir.

Vajinismus ile mücadele eden kadınlar genellikle kendilerini suçlu, mahcup ve izole hissederler ve bu nedenle bu bilgiyi paylaşmak önemlidir. Vajinismus tedavi edilebilen gerçek bir durumdur. İyileşme yolculuğunuza ne kadar erken başlarsanız, iyileştirmeleri o kadar erken görmeye başlayacaksınız.