Vajinismus

Vajinismus Nedir ?

VAJİNİSMUS, kadınlarda vagina kaslarının ilişkiyi zorlaştıracak yada tamamen engel olacak şekilde istemsiz kasılmasıdır. Vaginadaki aşırı kasılma ve kapanma, cinsel ilişkinin denenmesiyle ortaya çıkar. İlişki esnasında bu bölgede yanma, ağrı, sızlama, batma gibi ciddi rahatsızlık hissi oluşur. Vajinismusa neden olan aşırı kasılma vaginayı çevreleyen pelvik taban kaslarının istemsiz kasılmasından kaynaklanır. Bu kasılma nedeniyle vaginanın girişi daralır. Bazen kasılma çok şiddetli olur ve vaginanın girişi neredeyse komple kapanır ve ilişki imkansız hale gelir. Bu kasılma istemsiz olduğu için vajinismus problemi olan bir kadın bunu kontrol edemez, hatta çoğu kadının cinsel ilişki öncesi böyle bir durumdan haberi bile yoktur. Cinsel ilişki denemesi esnasında oluşan bu kasılma, girişim sonlanır sonlanmaz geçer.

Cinsel ilişki olmadan süren evliliklerin en önemli nedeni vajinismusdur. Ara ara cinsel ilişkide ağrı çoğu kadında görülebilir. Ama sürekli, her ilişkide ağrı olması cinsel hayatı olumsuz etkileyebilecek bir durumdur. Bu normal bir durum değildir, tedavi edilmesi gerekir.

Vajinismusun Tipleri

Vajinismusun ilk görülme (başlama) zamanına göre 2 tipi vardır.

1-Primer vajinismus: ilk cinsel deneyimle birlikte başlayan ve devam eden istemsiz, normal cinsel ilişkiye izin vermeyen vaginal kasılmalardır. Bu hastalarda ağrısız cinsel ilişki hiç olmamıştır. Genelde bu kadınlar aynı zamanda normal jinekolojik muayene olamazlar, tampon, fitil vb hazneye yerleştirilen şeyleri kullanamazlar. İlişki esnasında bacakları kapama, titreme, nefesini tutma, eşini itme vb eşlik eden fiziksel bulgular olur.

2-Sekonder vajinismus: Normal bir cinsel hayat sonrasında başlayan, istem dışı vaginal kasılma durumudur. Bu kadınlarda başlangıçta ilişkide sorun yoktur. Sonradan gelişen bir olay vajinismusu tetikler. Genelde tıbbi bir rahatsızlıktan yada bir travmadan sonra oluşur. Genital bölgeyi etkileyen kazalar, ameliyat, doğum, kanser tedavisi, menopoz ve bazı kronik hastalıklar yada bunlar için kullanılan ilaçlar sekonder vajinismusa neden olabilir. Bu durumlarda vagina duvarında incelme olur, bu da hasarlanma ve hassasiyete neden olarak vajinismusa neden olabilir. Normal koşullarda bahsedilen problemler kolaylıkla tedavi edilir, sonrasında cinsel sorun kalmaz. Ama tedavi sonrası, tıbbi problem çözüldüğü halde -tam iyileşme sağlandığı halde kadında hala cinsel ilişkide ağrı, kasılma vb sorunlar devam ediyorsa vajinismus mutlaka akla getirilmelidir.

Bazen vajinismus kadının içinde bulunduğu ortama, duruma ve yapılacak işleme göre değişir. Mesela bazı kadınlar jinekolojik muayene olurlar ama ilişkiye giremezler, yada tam tersi olabilir. Buna kısmi vajinismus denir. Bazı kadınlarda ise genital bölgeyi içeren her şey kasılmaya neden olur, bu bölgeye dokunulmasına bile izin vermezler. Buna da tam vajinismus denir.

Vajinismus nasıl anlaşılır?

Vajinismusu olan kadınlarda sıklıkla görülen belirtiler şunlardır:

1-cinsel ilişkide zorluk, tam ilişkinin veya tam cinsel birleşmenin olamaması

2-ilişki esnasında vaginal kasılmayla beraber yanma, batma, ağrı

3-nedeni tam olarak açıklanamayan ilişki esnasında oluşan ağrı

4-vaginal tampon veya fitil kullanmada zorluk

5-jinekolojik muayene esnasında zorluk

6-ağrıdan ve/veya başarısız ilişki girişimlerinden dolayı cinsel ilişkiyi reddetme

7-ilişki esnasında vücudun diğer kas gruplarında kasılma (sırt-bel, bacak kasları, bacakları kapama), ilişkide nefesi tutma, nefes alamama.

8-doğum, enfeksiyon, cerrahi, kanser tedavisi, tecavüz, menopoz sonrası devam eden ilişkide ağrı, rahatsızlık.

Vajinismus tanısı nasıl konur?

Vajinismusun tanısı bazen zaman alabilir. Eşler genelde bu durumun bilinmesini istemez, doktorla bile sorunlarını konuşmaya utanırlar. Tam olarak sorunlarını dile getirmemeleri nedeniyle tanı konulması gecikir. Çocuk sahibi olamama nedeniyle başvuran çiftlerin bir kısmında aslında hiç ilişki olmadığı ve bu nedenle gebe kalınmadığı muayene esnasında anlaşılmaktadır.

Vajinismus, vaginal ağrıya neden olan başka şeylerle karışabilir. Tanıda hastanın cinsel hayatının değerlendirilmesi, ağrının veya sorunun kaynağının doğru olarak belirlenmesi ve jinekolojik muayene çok önemlidir. Kadının eşiyle olan duygusal ilişkisi, evliliğin olumlu-olumsuz tarafları, sosyal ortam ve cinselliğe yüklenen anlam değerlendirmede çok önemlidir. Kadının diğer hastalıkları, genital bölgeye olan travmalar, ameliyatlar, menopoz, doğum vb durumların da değerlendirilmesi gerekir.

Disparoni ile vajinismus arasındaki fark nedir?

Disparoni ağrılı cinsel ilişki demektir. Disparoni genel bir terimdir, tüm cinsel ilişki kaynaklı ağrıları kapsar. Disparoniye pek çok şey neden olabilir (genital bölge anormallikleri, genital enfeksiyonlar, idrar yolu enfeksiyonu, kistler, tümörler, travmalar, doğum, menopoz, cilt hastalıkları, yaşlanma, kronik hastalıklar vs.). Bunlardan biri de vajinismustur. Vajinismus bazen bu durumlarla beraber olabilir. Bu nedenle ağrıya neden olan patolojinin tedavi edilmesine rağmen cinsel ağrı düzelmezse vajinismus akla getirilmelidir.

Vajinismus ne sıklıkla görülür?

Kabaca vajinismus %0.2 ile %6 arasında değişen sıklıkta görülmektedir. Ancak bu sayının gerçekte daha yüksek olduğu bilinmektedir. Çoğu çift toplumsal baskı, cinsellik hakkında konuşmaktan çekinme ve utanma nedeniyle problemi doktoruyla paylaşmamaktadır. Bazı hastalarda bu nedenlerle doğru tanı konmasında gecikme olmaktadır. Uzun yıllar evli olup, gebelik olmaması nedeniyle başvuran hastalarda bile pek çok kısırlık nedeni irdelendikten sonra ancak dikkatli sorgulandığında aslında hiç ilişki olmadığı ortaya çıkmaktadır.

Vajinismus kendiliğinden geçer mi?

Vajinismus kendi kendini devam ettiren kısır bir döngüdür. Cinsel ilişkide ağrı olacağını düşünme korku ve gerginliğe, bu da her ilişki denemesinde istemsiz vaginal kasılmaya neden olur. Bu kasılmalar ilişkide ağrıyı artırır, bazen de ilişkinin hiç olmamasına neden olur. Her ilişki denemesinde ağrının olması ve cinsel ilişkide güçlük refleks kasılmaları artırır. Bu da cinsel istekte azalmaya ve kaçınmaya neden olur. Kısır döngü bu şekilde devam eder. Vajinismus istemsiz bir kısır döngü olduğu için, uygun tedavi edilmedikçe kendiliğinden düzelmez. Vajinismustan kaynaklanan ağrı döngüsü genelde giderek kötüleşir, vaginal kasları nasıl gevşeteceğini ve kontrol edeceğini öğrenmedikçe düzelmez. Vajinismusta tedavinin başarısı çok yüksektir. Tedaviyle tamamen normal bir cinsel hayat sağlanabilir. Tedavi, bu kısır döngüyü kırar, tam iyileşmeyi sağlar.

Vajinismus tedavi edildikten sonra tekrarlar mı?

Vajinismus tedavisi ömür boyu kalıcıdır. Tedavi esnasında öğretilenler, egzersizler kalıcı etki bırakır, bu da durumun tekrarlanmasını engeller. Vajinimusun üstesinden gelirken hayat boyu devam edecek bu problemle baş edilebilecek beceriler elde edilir. Bu da kalıcı ağrısız bir çözüm sunar. Vücuttaki istemsiz vaginal kasılmanın üstesinden gelmeyi hasta öğrendiği için, sorunun tekrarlama durumunda hasta tarafından kolayca çözümlenir.

Vajinismus tedavisi ne kadar başarılı?

Vajinismus yüksek oranda tedavi edilebilen bir durumdur. Tedavi başarısı, tedaviye sonuna kadar devam eden, verilen egzersizleri ve talimatları tam olarak uygulayan, başka bir komplikasyon olmayan hastalarda %100’e yakındır.

Vajinismus tedavisi ne kadar sürer?

Vajinismus tedavisinde tam olarak düzelme ve ağrısız cinsel ilişkinin sağlanması için geçen süre hastalığın şiddetine göre ve eşlerin tedaviye uyumuna göre değişir. Motivasyonu iyi, tedavi sürecinde uyumlu, beraberine ciddi komplikasyon olmayan hastalarda ortalama 2-6 hafta içinde tam düzelme olmaktadır. Tedavi süresini etkileyen en önemli faktör çiftlerin motivasyonu ve sorunu çözme konusunda gösterdikleri istek ve çabadır. Hastanın fiziksel durumu, genel sağlığı, çalışma koşulları, ev-iş-kariyer hayatı, duygusal durumu, eş ve ailenin desteği de tedavi süresini etkiler. Bazı hastalarda süreç, bu nedenlerle biraz daha uzayabilir. Çiftlerin profesyonel destek alması da sorunun çözümü için gereklidir. Vajinismus sorunu tedaviye rağmen birkaç aydan fazla sürerse beraberinde başka bir sorun olup olmadığına bakılmalıdır.

Vajinismusun şiddeti tedavi süresini etkiler mi?

Tedavinin süresi her zaman vajinismusun şiddetiyle orantılı değildir. Durumun şiddetli olması her zaman tedavinin daha zor olacağı veya daha uzun süreceği anlamına gelmez. Motivasyonu iyi olan çiftlerde yoğun tedaviyle bazen kısa sürede sonuç alınırken, vajinismusu hafif gibi görünen kadınlarda yeterli motivasyon yoksa, tedaviye uyum iyi değilse beklenilenden daha uzun sürede çözülme olabilir.

Vajinismusun ilaçla tedavisi var mı?

Vajinismus tedavisi için kullanılan bir ilaç yoktur. Bu amaçla kullanılan kas gevşetici, vitamin, ağrı kesici, bitkisel ilaçlar vs faydası olmaz. Vajinismus vaginayı saran pelvik taban kaslarının istemsiz kasılmasından kaynaklandığından bu ilaçların tedaviye bir katkısı yoktur. Ancak bazen lokal anestezi içeren ilaçlar vajinismus tedavisinin bir parçası olarak verilebilir. Bunlar tek başına vajinismusu çözmez ama tedaviye destek sağlayabilir. Deneysel bazı tedavilerde vardır. Bunlardan biri de vaginal kas spazmının çözülmesinde nadir olarak kullanılan botoks uygulamasıdır.

Vajinimusun cerrahi tedavisi var mı?

Vajinismusun cerrahi tedavisi yoktur. Ancak bazı özel durumlarda, kızlık zarında anormallik veya beklenenden fazla kalınlık varsa, vaginada perde vb durum varsa cerrahi olarak düzeltme yapılması gerekebilir.

Vajinismus nasıl tedavi edilir?

Vajinismus tedavi başarısı çok yüksek bir durumdur. Tedaviye uyum sağlanması ve devam edilmesi halinde başarı nerdeyse %100’dür. Başarılı bir tedavide ilaçların, cerrahinin, hipnoz-akupunktur vb kompleks tekniklerin yeri yoktur. Tedavinin amacı cinsel ilişkiyi engelleyen vaginayı saran pelvik taban kaslarının istem dışı kasılmasını kontrol altına almaktır. Böylece tamamen ağrısız ve sorunsuz cinsel ilişki mümkün olacaktır.

Tedavi bazı aşamalardan ve basamaklardan oluşur. Aşama kaydedildikçe bir sonraki basamağa geçilir. Hastadan hastaya uygulanacak basamaklar ve geçiş hızı değişmekle beraber kabaca tedavide yapılanlar şunlardır:

Öncelikle çiftlere vajinismusun ne olduğu anlatılır. Vaginanın anatomisi, istem dışı kasılmanın neden olduğu cinsel ağrı ve ilişkide yaşanan zorluklardan ve bunların nedenlerinden bahsedilir. Böylece hasta vajinismusu bilir, cinsel sağlık konusunda bilgi sahibi olur. Tedavi yöntemleri, gevşeme egzersizleri, aile içi ilişkiler, eşlerin sürecin yönetilmesindeki rolleri anlatılır. Hastanın geçmişi irdelenerek eskiden yaşanmış travmatik olaylar, olumsuz anılar, yanlış bilgilendirmeler, düşünceler, negatif duygular ve vajinismusu tetikleyen nedenler araştırılır. Hastaya genital anatomi ve kızlık zarı hakkında bilgi verilir, kendi anatomisini tanıması için bazı egzersizler öğretilir. Cinsel ilişkinin basamakları, ilk ilişkide oluşabilecek ağrı, hangi ağrının normal olduğu konusunda bilgi verilir. İstemsiz vajinal kasılmayla ilgili, kas kontrolünü sağlayacak şekilde hastaya eğitim verilir. İlişkide ne zaman gevşeme ne zaman kasılma olacağı, gevşeme ve kasılmayı kontrol etme öğretilir. Vaginaya girişi kolaylaştıracak egzersizler (pamuk uçlu çubuk, tampon, parmak egzersizleri, vaginal dilatatörler) hakkında hastaya bilgi verilir. Bir süre sonra vaginaya giriş kolaylaşır ve istemsiz kasılmalar minimuma iner. Çiftlere ağrısız cinsel ilişki için vaginayı ve pelvik tabanı saran kaslardaki gerginliği azaltacak, çiftleri yakınlaştıracak teknikler, dokunma egzersizleri - hassas noktaları tespit etmeyle ilgili eğitim verilir. Tüm bu süreçte cinsel ilişki, tedavi aşamaları tamamlanana kadar yasaklanır.

Vajinismus vaginanın çok küçük olmasından veya dar olmasından kaynaklanır mı?

Cinsel ilişkide zorlanma ve ağrı ilk ortaya çıktığında çoğu kadın vaginasında bir anormallik olduğunu, yada ilişki için olması gerekenden çok dar veya küçük olduğunu düşünür. Oysa ki bu tip bir sorun son derece nadirdir. Vagina boyutları aslında normaldir, sadece istemsiz kasılma olduğundan vaginanın giriş kısmında kasılmaya bağlı daralma olmaktadır. Bu da sanki vagina küçükmüş hissi vermektedir. Gerçekte böyle bir şey söz konusu değildir. Uzun süredir ilişki olmayan kadınlar, bazen buna bağlı vaginanın küçülmüş olabileceğini düşünürler. Bu da doğru bir düşünce değildir. Vagina son derece esnek bir organdır, doğumda bebeğin geçişine müsaade edecek kadar genişleme kapasitesi vardır. Bu nedenle bir süre ilişki olmaması daralmaya neden olmaz.

Kızlık zarının anormal olması, aşırı kalın olması vajinismusa neden olur mu?

Kızlık zarı, vaginanın girişinde bulunan elastik, ince, esnek bir yapıdır. Adet kanamasının akması için ortası deliktir. İnce ve esnek yapısı nedeniyle kızlık zarıyla ilgili sorunlar nadiren ilişkide ağrıya neden olur. Kızlık zarında yok denecek kadar az sinir ucu vardır. Bu nedenle bozulduğunda ya hiç ağrı olmaz veya hafif sızlama olabilir. Kızlık zarı bozulduğunda oluşabilecek ağrı parmağa toplu iğne batmasından daha fazla bir ağrı değildir. Ancak ilk gece korkusu, aşırı stres ve gerginlik nedeniyle kızlar bunu olduğundan daha fazla hissedebilir. Anormal derecede kalın, ilişkide sorun çıkarabilecek kızlık zarı çok sık görülen bir durum değildir. Zaten bununla ilgili sorun olup olmadığı tedaviye başlarken kontrol edilmektedir. Bazen hem kızlık zarında sorun olabilir, hem vajinismus olabilir. O zaman her ikisini de tedavi etmek gerekir. Kızlık zarıyla ilgili sorunlar küçük cerrahi işlemlerle (hymenotomi, hymenektomi) düzeltilir.

Kızlık zarı bozulmamış hastalarda tedavi esnasında kızlık zarı bozulabilir mi? Buna bağlı çok ağrı olur mu?

Öncelikle kızlık zarıyla ilgili doğru bilgilerin öğrenilmesi gerekir. Kızlık zarı vaginanın girişinde yer alan ince elastik bir yapıdır. Ergenlikten sonra yapısı iyice incelir. Bu nedenle bozulduğunda sadece leke şeklinde kanama olur, bazen esnek olduğundan kanama bile olmayabilir. Kızlık zarında yok denecek kadar az sinir ucu vardır. Bu nedenle bozulduğunda hafif sızlama dışında ağrı olmaz. Kızlık zarı bozulduğunda oluşabilecek ağrı parmağa toplu iğne batmasından daha fazla bir ağrı değildir. Vajinismus tedavisi esnasında yapılan egzersizler özellikle vaginaya giriş için yapılan egzersizler kızlık zarının birkaç noktada gerilmesine, ayrılmasına ve bozulmasına neden olabilir. Ancak yukarıda bahsedildiği gibi bu hafif sızlama dışında ağrıya neden olmaz.

Kızlık zarının dinimiz İslam’da yeri

Toplumumuz genel olarak dinine bağlı, dinini seven bir toplumdur. Ancak hem cinsellik konusunda hem de dinimizin bu konudaki görüşleri hakkında maalesef yeterince bilgi sahibi değildir. Bu bilgisizlik bazen ailelerde ve çiftlerde evlilik öncesinde gereksiz stres ve gerginliğe neden olmaktadır. Çünkü kızlık zarının bakireliğin bir göstergesi olduğu düşünülmektedir. Bu konuda bilgilenme, neyin önemli olduğunun farkına varma, evliliğin en başında oluşabilecek pek çok lüzumsuz gerginliği ve problemi sonlandıracaktır.

Öncelikle kızlık zarının anatomisi hakkında bilgi sahibi olmak durumun anlaşılması için önemlidir. Kızlık zarı vaginanın girişinde yer alan ince elastik bir zardır. Ergenlikten sonra yapısı iyice incelir. Bu nedenle bozulduğunda sadece leke şeklinde kanama olur, bazen esnek olduğundan veya içinde damar olmamasından dolayı kanama bile olmayabilir. Yani ilk ilişki sonrası kanama olmaması kızların bakire olmadığını göstermez. Kızlık zarında yok denecek kadar az sinir ucu vardır. Bu nedenle bozulduğunda hiç ağrı olmayabilir yada hafif sızlama dışında ağrı olmaz.

Kızlık zarı bazen cinsel ilişki olmadan da zedelenebilir yada yırtılabilir. Adet veya akıntı için kullanılan tamponlar, vaginaya yerleştirilen ilaçlar, fitiller, travmalar, taharetlenirken parmağın birkaç cm derine sokulması kızlık zarına zarar verebilir. Kızlık zarı yırtıldığında iyileşip tekrar eski haline dönmez. Bu gibi kazara kızlık zarı yırtılmış veya zarar görmüş olanlarda ilk ilişkide kanama olmayabilir. Bazen de kızlık zarı sağlam olmasına rağmen ince ve esnek olması veya damarlanmasının az olması/olmaması nedeniyle ilk ilişkiden sonra kanama olmayabilir. Kızlık zarının daha önce neden zedelendiği veya niye kanamadığını hastanın kendisi dahil kimse bilemez, tespit edemez. Bu yüzden dinimizde kızlık zarı bakireliğin ispatı için kullanılmaz. Esas olan nikahla evliliğin ve ilişkinin sağlanması ve karşılıklı güvendir. Yukarıda anlatılan sebeplerden dolayı ilk ilişkide kanama olmadığında kişinin masum sayılması ve hüsnü zan edilmesi esas alınmıştır. Kaldı ki günümüzde ufak cerrahi işlemlerle daha önceden yırtılmış kızlık zarı onarılmaktadır, böylece bakire olmayan biri bakireymiş gibi görünürken, aslında bakire olan bir kız sırf kanama olmadı diye zan altında kalmaktadır.

Dinimize göre kızlık zarının neden yırtıldığını ne kadının eşi, ne mahkeme, ne de bir başkası sorabilir. Kimseye böyle bir hak tanınmamıştır. Böyle bir nedenden dolayı genital bölgenin açılmasına ve muayenesine izin verilmemiştir. Hatta bakire olması şartıyla bir miktar mehir verilerek evlenilen kadının kızlık zarının yırtık olduğu, kocasıyla ilişki esnasında ortaya çıksa bile mehirden bir eksiltme de yapılmasına izin verilmemiştir (Ömer Nasuhi BİLMEN, Hukukı İslamiyye ve Is­tılahatı Fıkkhiyye Kâmusu, İst. 1985, c: 2, s: 141.). Tüm bunların evlenecek kızlar ve erkekler tarafından bilinmesi gerekir. Böylece kızlık zarı tabu haline getirilmez ve çiftler için stres kaynağı olmaktan çıkar.

İslam hukukuna göre bekaret kontrolü ancak şu durumda yapılabilir: Eğer kadın eşinin kendisiyle cinsel ilişkiye girmediğini, erkeklik görevlerini yapmadığını iddia ederse ve boşanmak isterse, eşi de bu iddiayı reddederse bu durumda gerçek bir evlilik durumu olup olmadığını kontrol etmek için kadının bekaretine bakılır. Buradaki amaç, kadının talebiyle boşanma kararı verebilmek içindir.

Vajinismusu olan kadınlarda eşler nasıl etkilenir?

Vajinismuslu kadınlarda cinsel sorunlar eşler arasındaki ilişkiyi olumsuz etkiler. Ancak vajinismusun beraberce üstesinden gelmek eşler arasındaki bağlılığı ve sevgiyi güçlendirir. Her ne kadar vajinismusun olumsuz taraflarının daha çok kadınları etkileyeceği düşünülse de erkeklerin de bundan büyük oranda pay aldığı ortadadır. Sorunun çözülmesi için profesyonel destek alınması gerekir. Ancak doktora başvurmadan utanma ve toplum baskısı nedeniyle doktora baş vurma haftalar, aylar bazen yıllar sürmektedir. Süre ne kadar uzarsa evlilik ilişkisi o kadar stres altında kalmakta, sarsılmaktadır.

Erkeklerin çoğu empati yaparak olayı karşılamakla beraber bazı erkeklerde reddedilme duygusu yani karısının kendisini beğenmediği, istemediği, bu nedenle ilişkiye izin vermediği düşüncesi oluşmaktadır. Bazı eşlerde öfke (karısına her zaman destek olduğu halde karşılığını alamama veya normal cinsel hayatı olanlara karşı öfke vb), suçluluk duygusu (eşinin canını yakacağını düşünme, karısının çok canı yanmasına rağmen ilişkiye girmek isteme nedeniyle suçluluk duyma, onun canını yakacak bir eylemde bulunma, daha önce yapmış olduğu bir şeyin karısında bu soruna neden olduğunu düşünme vb), hayal kırıklığı (heyecanla beklediği ilk geceden ve evlilikten beklediğini bulamama), korku (eşine acı çektirme korkusu, eşini sevmesine rağmen cinsellik olmadan evliliği devam ettirememe korkusu, çocuk sahibi olamama korkusu, vb), eşten uzaklaşma olmaktadır.

Erkeklerin bilmesi gereken en önemli şey vajinismusun kadının bilinçli olarak, isteyerek yaptığı bir şey olmadığıdır. Vaginadaki kasların ilişki teşebbüsü olduğunda istemsiz kasılması sonucu bu durum oluştuğundan, bu ancak eşlerin birbirine destek olması ve beraber tedavisi almalarıyla çözülebilir. Her ne kadar kadın ilişki konusunda istekli olsa da, beyinle, vagina kasları arasında bir bağlantı kopukluğu ve uyumsuzluk olmakta, bu da kadın istese de ilişkiyi imkansız kılmaktadır.

Bazı duygusal ve fiziksel faktörler vajinismusu başlatmaktadır. İlk gece korkusu, ilişkiden korkma, yanlış inanışlar, önceden geçirilmiş travmalar, cinsellikle ilgili negatif düşünceler bunu tetiklemektedir. Aslında tedavisi olduğu halde bu durum eşler arasında sır olarak kalmakta, sorunlarını anlatma konusunda çekingen davranmaktadırlar. Uzun süre normal bir cinsel ilişkinin olmaması vajinismuslu kadınların eşlerinde ereksiyon sorunlarına neden olmaktadır. Ancak normal cinsel ilişki başladığında bu problem kendiliğinden düzelmektedir.

Vajinismusu olan kadınlar gebe kalabilir mi?

Çocuk isteği, çocuk konusunda eş, aile baskısı vajinismusun en üzücü ve yıpratıcı sonuçlarından biridir. Bu kadınlar bir yandan vajinismus sorunuyla uğraşırken bir yandan da neden çocuk sahibi olamadıklarını çevreye açıklamak durumunda kalmaktadırlar. Tüm bunlar kadında aşırı baskıya, utanma, yetersizlik hissi, toplumdan uzaklaşma ve ümitsizliğe neden olmaktadır.

Vajinismusu olan kadınlarda normal vaginal ilişki olamadığından gebelik şansı çok düşüktür. Ancak kısmi de olsa vaginaya boşalma oluyorsa gebelik olabilir. Vajinismus tedavi edilip normal cinsel ilişki sağlandığında doğal yollarla gebelik şansı normal kadınlarınkine benzerdir. Genç kadınlarda gebelik için tedavi sürecinin tamamlanması beklenebilir. Ancak ileri yaşta olup tedavi süreci yavaş ilerleyen ve gebelik için zamanı kısıtlı olan ileri yaştaki kadınlarda farklı yöntemler kullanılarak gebelik şansı artırılabilir. Böyle hastalarda kısmi olarak vaginaya boşalma ile gebelik elde edilebilir. Ancak normal ilişkiyle kıyaslandığında bu yöntemlerle gebe kalma şansı çok düşüktür. Uygun hastalarda aşılama yani suni döllenme (intravaginal inseminasyon, intrauterin inseminasyon) yapılabilir.

Vajinismusu olan kadınlar normal doğum yapabilir mi?

Doğum eylemi esnasında, rahimde kasılma ve rahim ağzında açılma olur. Bebek doğum kanalına girer, rahmin ve karın ön duvarındaki kaslarında desteğiyle bebek vaginal kanaldan itilerek dışarıya çıkar, böylece doğum gerçekleşir. Vaginayı saran pelvik taban kaslarında da gebelik hormonlarının etkisiyle gevşeme ve açılma olur. Bunların hepsi spontan yani kendiliğinden olur. Yani vajinismus doğumun ilerlemesine engel olmaz, yani süreci çok fazla değiştirmez. Ancak vajinismuslu kadınlardaki sorun, doğum takibi esnasında vaginal muayene olamamalarıdır. Vaginal muayene olmazsa doğum takibi gerektiği gibi yapılamaz ve müdahale edilmesi gerekirse bu mümkün olmaz. Bu durumda hem hasta hem de bebek risk altında olur. Bu yüzden hastalar doğum zamanı gelmeden önce vajinismus sorununu çözmelidir. Uygun hastalarda epiduralli doğum (ağrısız doğum) süreci kolaylaştırmaya yardımcı olabilir.

Normal doğum yapmak vaginayı genişleterek vajinismusu tedavi eder mi?

Normal doğum vajinismusu tedavi etmez. Ancak her kadının gebelik ve doğum deneyimi farklıdır. Bazı kadınların şikayetlerinde doğum sonrası düzelme olmasa da azalma görülebilir. Ama çoğu kadında durumda bir değişiklik olmaz. Hatta tam tersine bazı kadınlarda doğum esnasında yaşanan travma, genital bölgede yapılan kesilere bağlı ağrı şikayetlerin artmasına neden olur. Bu nedenle vajinismusun sadece vagina girişinin genişleterek tedavi edilemeyeceğinin farkına varılmalıdır. Çünkü vajinismusta sorun vaginanın darlığı değil, pelvik taban kaslarının istem dışı kasılmasıdır. Bu nedenle bu kasların kontrolü sağlanmadan durum düzeltilemez.

Vajinismus tedavisi esnasında cinsel ilişki yasak mı?

Vajinismus tedavisi esnasında vaginal ilişkiye girmek yasaktır. Ama bunun dışında cinsellik ve seks yapmak serbesttir. Tedavi tamamlanmadan vaginal ilişki için girişimde bulunmak, tekrar istem dışı kasılmalara, ağrıya neden olabilir, bu da eşlerde hayal kırıklığı, moral bozukluğu ve tedavi için çok önemli olan motivasyonda azalmaya neden olabilir. Bu nedenle vaginayı saran ve istem dışı kasılmaya neden olan pelvik taban kasları tam kontrol altına alınmadan vaginal ilişki denenmemelidir. Eşler diğer şekillerde birbirine yakınlaşabilirler, karşılıklı birbirlerinin hoşuna gidecek dokunma bölgelerini keşfedebilirler.

Erkekler vajinismuslu eşlerine tedavi süresince nasıl yardımcı olabilir?

Bazen erkekler vajinismusun kadından kaynaklanan bir sorun olduğunu, kendisinin bu konuyla ilgili yapabileceği bir şey olmadığını düşünür. Ancak vajinismus sadece kadının problemi değildir, çiftin beraber sorunudur.

Erkekler eşlerine tedavi süresince pek çok açıdan yardımcı olabilirler. Vajinismus hakkında bilgi sahibi olarak tedavi sürecinin yönetilmesinde hem fiziksel hem duygusal olarak eşlerine destek olabilirler. Eşlerini daha pozitif yönde etkileyerek tedavi sürecinin hızlanmasını ve sürenin kısalmasını sağlayabilirler. Zaten en önemli nokta tanı konulup tedavi başlanmasıdır, sonrasında sebat edildiğinde başarı ihtimali çok yüksektir.

Öncelikle erkekler eşlerine destek olmalı, karşılıklı sevgiyle duygusal bağlarını güçlendirmelidirler. Kadınlar tedavinin bazı basamaklarında yalnız olmak isteyebilirler, bazı durumlarda ise eşleriyle beraber programı uygulamak isteyebilirler. Erkek eşine hangi aşamada yanında olmasını istediğini, nasıl yardımcı olabileceğini sormalıdır, onu cesaretlendirmelidir. Eşin desteği tedavinin başarısında çok önemlidir. Tedavi basamakları aşıldıkça küçük hediyeler alınması, dışarda bir akşam yemeği, küçük bir kutlama bile pozitif motivasyon sağlayacak ve kadını cesaretlendirecektir. Eşlerin tedavi sürecinde pozitif olması ve sabırlı olması başarıyı artıracaktır. Eşler vaginal ilişki olmadan birbirine yakınlaşmalı ve bunun sıklığını artırmalıdır. Eşinde vajinismus olması nedeniyle aşırı pasif olma, erkeksi isteklerini gizleme uygun değildir. Erkekler cinsel istek ve arzularını eşlerine belli etmeli, onları beğendiklerini, istediklerini göstermelidirler. Birbirinin bedenlerini ve nelerden hoşlandıklarını öğrenmeye çalışmalıdırlar. Ancak yakınlaşma esnasında eşine vaginal ilişki için baskı yapmamalı, gerginliğe strese neden olmamalıdır.

Uzun süredir vajinismusu olanlarda tedavi başarılı olur mu?

Vajinismusta tedavi başarısı son derece yüksektir. Vajinismusun süresinin bir önemi yoktur. Pek çok kadın uzun yıllar boyunca uğraştığı vajinismustan inanılmayacak kadar kısa sürede kurtulabilmektedir. Tedavi aşamaları açısından 1 yıldır sorunu olan hastayla 40 yıldır sorunu olan hasta arasında bir fark yoktur. Sadece yaşa bağlı değişikliklerden kaynaklanan farklılıklar olabilir.

Vajinismus neden olur?

Vajinismusun en önemli nedenlerinin başında, eğitimsizlik, bilgisizlik, cinsellik hakkında eksik ve yanlış bilgilendirme gelir. Bazen aşırı otoriter baba, güçsüz-ezilen anne de vajinismusa neden olmaktadır. Baskıcı aile tutumları ve çevre yapısı nedeniyle doğru kişilerden cinselliğin öğrenilememesi bu duruma yol açmaktadır. Bunlardan bazıları, kızlık zarının çok hassas olduğu, en küçük bir harekette bozulacağı, evlenince mutlaka kanayarak bozulması gerektiği, ilk ilişkinin çok ağrılı olacağı, gibi şeylerdir. Kız çocuğu en ufak ters harekette, düşmeyle, bisiklete binmeyle bile kızlık zarının bozulacağını zanneder ve genital bölgesini aşırı korumaya alır. Bazen başkalarından duyulan ilk gece, doğum ve ilişki hakkındaki olumsuz konuşmalar çocukları ve genç kızları etkileyebilir. İlk gecede ya kanama olmazsa korkusu, ya kanama çok olursa-durmazsa hastanelik olursam korkusu, çok acı olur mu düşüncesi, kızlık zarım patlar mı, vaginam yırtılır mı düşüncesi zamanla bilinçaltına yerleşir, daha sonra ilk ilişki esnasında ortaya çıkar. Kaygı ve stres nedeniyle kadın eşini çok sevse de onunla beraber olmak istese de, istemsiz vaginal kasılma nedeniyle bu mümkün olmaz.

Vajinismuslu kadınlarda muayene nasıl yapılır?

Vajinismusta, vaginayı saran kaslar istem dışı kasıldığı için normal vaginal muayene yapılamaz. Bu nedenle kadın doğum muayene masasında (jinekolojik masada) hiç bir alet kullanılmadan muayene yapılır, ağrı, acı olmaz. Muayene esnasında dış genital organlar ve kızlık zarı dışardan bakılarak değerlendirilerek, anatomik bir sorun olup olmadığı kontrol edilir. Ayrıca hastanın muayene esnasında verdiği tepkiye ve ne derecede vaginal girişe izin verdiğine dayanarak vajinismusun derecelendirmesi yapılır.

Vajinismus tedavisinde ne gibi egzersizler kullanılır?

Vajinismusun tedavisinde kullanılan bazı egzersizler vardır. Bunlar vaginayı saran pelvik taban kaslarını kontrol altına almak için kullanılır. Vajinismusta istem dışı kontrolsüz kasılma olduğundan, egzersizler kasları kontrol etmek için kullanılır. Bu egzersizlere Kegel egzersizleri denir. Kegel egzersizleri vajinismustan başka pek çok hastalığın tedavisinde kullanılır. Özellikle normal doğum sonrası vaginayı saran kasların toparlaması-sıkılaşması için ve sarkma-idrar kaçırma tedavisinde kullanılır.

Bu egzersizleri yapmak çok kolay ve basittir. Egzersizlerin nasıl ve ne sıklıkta yapılacağı hastaya anlatılır. Egzersiz için özel bir pozisyon veya zaman yoktur. İstenildiği yerde ve zamanda rahatlıkla yapılabilir. Önce derin nefes alıp idrarı yaparken aniden tutar gibi vaginal kaslar 3-5 sn kasılıp bırakılır. 5 sn gevşetilip tekrar kasma hareketi yapılır. Bu hareketler günde 2-3 defa 20-30 kez tekrarlanır. Sadece vaginayı ve pelvis tabanını saran kaslar kasılıp gevşetilir. Karın ve uyruk kasları kasılmaz. Kegel egzersiziyle zamanla pelvik taban kaslarının istemli kontrolü sağlanır. Vajinismus tedavisinin esasını bu oluşturur. Kegel egzersizleri ile öncelikle kaslar keşfedilir, sonrasında kasların istemli kontrolü sağlanır. Böylece istemli kasılma ve istemli gevşeme sağlanarak vajinismus sorunu çözülmüş olur.