Vajinismus

Vajinismus, kadınlarda penisin vajinaya girmesini önlemek konusunda mevcut bilinçdışı bir istek sonucu, vajinanın dış üçte birini çevreleyen perianal kaslarda yineleyici ya da sürekli bir biçimde adeta şartlı refleks gibi istemsiz kasılmalar sonucu meydana gelen vajina spazmıdır. Bu kasılmalara tüm bedendeki kasılmalar, bacakların kapanması, korku, kaçınma tepkisi ve girişin olamayacağı inancı eşlik eder.

Vajinismuslu kadınlar cinsel ilişki denemelerinde vajina girişini genellikle bir “duvar gibi” hissederler. Bu nedenle “orada bir duvar var”, “penis sanki bir duvara çarpıyor” gibi ifadeleri sık kullanırlar. Ayrıca vajinismuslu kadınlar, penis girişini ya da bekleyişini yaşadıklarında hissettikleri ağrı ve duyguları “yırtılma, delinme, parçalanma, yanma ya da sızlama” şeklinde tarif ederler. Nihayetinde bu durum kadının hem kendi kadınlığında eksiklik olduğunu düşünmesine hem de eşine karşı suçluluk hissetmesine neden olur. Ayrıca ailelerin bu durumu bilmesi veya ilk geceye ait deliller istemeleri ya da “hala çocuğunuz olmuyor mu?” şeklindeki sorular çiftin durumunu zora sokar. Ailelerinden sürekli baskı ve aşağılama görebilirler, genellikle kadın suçlanır ve erkek evliliği bitirmeye zorlanabilir.

Vajinismus Tanısı ve Tipleri

Vajinismusun tanısında aşağıdaki belirtilerden birinde “sürekli ya da yineleyici” güçlük çekme görülmelidir. Bunlar:

• Birleşme sırasında vajinaya girme,

• Vajinaya girme ve girme işlemleri sırasında vulvovajinada ya da pelviste belirgin ağrı duyma,

• Vajinaya girme eyleminin gerçekleşeceği beklenirken ya da vajinaya girme sırasında ya da girilmesinden dolayı, vulvovajinada ya da pelviste ağrı duymayla ilgili belirgin bir korku ya da kaygı duyma,

• Vajinaya girme girişimi sırasında pelvis taban kaslarını çok germe ya da sıkma şeklindedir.

Bu belirtiler kişide en az altı ay sürmeli ve klinik açıdan belirgin bir sıkıntıya neden olmalıdır. Ayrıca bu bozukluk, cinsel kökenli olmayan bir ruhsal bozukluktan, ağır ilişki bozukluğundan ya da gerginlik yaratıcı önemli başka etkenlerden kaynaklanmamalı ve bir maddeye ya da ilaca bağlanmamalıdır.

Vajinismus tip olarak iki ana başlıkta incelenebilir. Bunlar:

• Primer vajinismus: İlk cinsel deneyimde ortaya çıkar ve kişi hayatında hiçbir başarılı cinsel birleşme yaşayamamıştır.

• Sekonder vajinismus: Daha önce acılı veya acısız, keyifli veya keyifsiz bir cinsel birleşme deneyimi olmuş ve sonrasında vajinismusu geliştirmiş kadınlarda görülür. Bu durumun nedeni ise genellikle bir travma veya ameliyat yaşantısıdır.

Belirtileri

Vajinismusun en temel belirtisi o an geldiğinde kişinin panik atak benzeri bir durum yaşamasıdır. Yani eşini iter, kasılır, endişe, korku, kaygı duyar. Bilinci açık olsa da kontrolünü yitirir, kontrol bilinçdışının eline geçer. Kişi zamanla bazı duygu ve düşüncelere kapılabilir. Bunlar:

• Duygusal tatminde azalma,

• Suçluluk duygusu,

• Hayal kırıklığı hissi,

• Utanç duyma,

• Kendinden nefret etme,

• “Herkesin kolay bir şeklide yapabildiği bir şeyi ben nasıl yapamıyorum?” şeklinde düşünme ve suçluluk,

• Aile büyüklerinin veya yakınlarının “Ne zaman çocuk sahibi olacaksınız?” soruları nedeniyle duyulan korku,

• Zamanla başarısızlık ve kaçma hissiyle birlikte meydana gelen cinsel isteksizlik vb. şeklindedir.

Görülme Sıklığı

Yurtdışı yayınlarda cinsel terapi kliniklerine başvuran kadınlardaki vajinismus oranlarının %12 ve %17 arasında değiştiği rapor edilmiştir. Kanada ve İrlanda’da yürütülen çalışmalarda daha yüksek oranlardan bahsedilmiştir.

Ülkemizde ise Cinsel Sağlık Enstitüsü (CİSED)’nün yaptığı araştırmalara göre cinsel terapi merkezlerine başvuranlar arasında en sık rastlanan şikayetlerden biridir. Yani başvuran kadınların %56-73'ünü vajinismus vakaları oluşturmaktadır. Ayrıca ülkemizde her 10 kadından birinin vajinismus sorunu yaşadığı tespit edilmiştir.

Nedenleri

Vajinismusa neden olan faktörleri ve psikolojik etkenleri kısaca şöyle sıralayabiliriz:

• İlk cinsel birleşme denemelerinde acı duyma,

• Cinselliği değersizleştiren ve aşağılayan bir aile,

• Zayıf, güçsüz anne,

• Baskıcı, otoriter baba,

• Baba-kız ilişkisindeki güçlükler,

• Cinsel şiddet ve taciz, iğrenme ve hoşlanmama,

• İstemeden zorla evlendirilme, eşini sevmeme, eşle uyumsuzluk ve iletişim sorunları,

• Olumsuz dinsel ve ahlaki şartlanma,

• Eşcinsel özdeşleşme,

• Başarısızlık korkusu ve performans kaygısı,

• Kızlık zarını yitirme korkusu,

• Cinsel tabular, yanlış bilgiler ve inanışlar,

• Pasif, bağımlı eş,

• Gebelik korkusu,

• Obsesif veya borderline kişilik özellikleri taşıma,

• Ağrı eşiğinin düşük olması,

• Vajinal kayganlıkla ilgili problemler,

• Çocuklukta ve ergenlikte “bacaklarını kapa”, “eteğini ört” gibi uyarılar,

• Görücü usulü evlenmeler,

• Bilinçdışına itilmiş bilinmeyen bir düşünce ya da davranışın psikosomatik etkisi,

• Ağrılı ve zorlayıcı bir jinekolojik muayene,

• Simgesel olarak zihinde aşırı büyütülen penis yüzünden çok acı çekme veya parçalanma korkuları,

• Geçmişte genital bölgeye gelen bir darbe ya da travma,

• Çocuklukta çok fazla makattan fitil kullanılması,

• Uygun olmayan veya istenmeyen bir birliktelikte eşten sakınma,

• Bazı enfeksiyon ve anormallikler

• Kızlık zarının yırtılması sırasında korkunç bir acı duyulacağı fikri,

• Cinsel uyarılmada problemler,

• Kadının cinsel bir meta veya cinsel bir obje olarak algılanması,

• Cinsel organın giriş yerinin bilinmemesi,

• Vajinanın içine herhangi bir şey giremeyecek kadar ufak olduğuna dair yanlış inançlar,

• Genç kızlık döneminde seksin pis ve kötü olduğunu öğreten yanlış ve katı eğitim tarzı vb.

Vajinismus Erkekleri

Vajinismus yaşayan biri ile birlikte olmak zaman zaman gerçekten zor olabilir. Eşlerin deneyimlediği ve tariflediği bazı ortak duygular ise;

• Empati-umutsuzluk,

• Öfke-sorgulama,

• Reddedilme,

• Uzaklaşma şeklindedir.

Cinsel terapinin ilişki esnasında erkeklerde ileri derecede erken boşalma veya sertleşme sorunları ortaya çıkabilir. Çünkü vajinismus olan eşiyle cinsel ilişkiye girmeye hazırlanan erkek, genellikle heyecan, tedirginlik ve başarılı olup olmayacağı kaygısını taşır. Kadından kaynaklanan bir sorunla ilişki olmadığı sırada erkeğin hiçbir problemi yoktur. Ne zaman ki kadın tedavi olup ve ilişkiye hazır hale gelir, o zaman erkekte başarılı olup olmayacağı kaygısıyla genellikle sorun başlar. Artık kadın iyileştiğine göre erkek kendini ispatlamak zorunda hissedebilir ve bu yoğun stres altında başarısızlıklar da yaşanabilir. Tam da bu noktada tedavi görmüş eşin veya olaydan haberi olan yakın çevrenin olumsuz etkisi, beklentilerin karşılanmadığı hissiyle erkekte özgüven yitirilmesine de sebep olabilir ve var olan olumsuz durum kısır döngüye girerek aylar boyu sertleşme sağlanamayabilir. Yine buna bağlı olarak erkeklerde zamanla cinsellikten uzak durma eğilimi ve eşlerine karşı cinsel isteksizlik başlayabilir.

Tedavisi

Vajinismus, cinsel tedaviler açısından en yüz güldürücü cinsel sorunlardan birisidir. Bu anlamda vajinismus tedavi edilebilir geçici bir hastalıktır.

Tedavi prosedüründe cinsel terapi programı duygusal ve fiziksel teknikleri içermektedir. Çifte cesaretli olmaları, başaracaklarına inanmaları ve güvenerek sabırla beklemeleri konusunda telkinlerde bulunulur. Cinsel terapi sırasında çifte ayna tutma egzersizleri, idrar tutma egzersizleri, çatı kaslarını gevşetme ve kasma egzersizleri, kegel egzersizleri, parmak egzersizleri, çubuklarla genişletme egzersizleri, sınırlı penis girişi egzersizleri vb. "invivo duyarsızlaştırma", "invitro duyarsızlaştırma" ve "pelvik taban rehabilitasyonu" çalışmaları yaptırılır. Bu noktada amaç; vajinanın genişleyebilir bir organ olduğunun kişiye gösterilmesi, ilişki sırasında yaşanan panik atağın küçük bir benzerinin oluşturulması ve bununla başa çıkmayı öğrenmeyi sağlamaktır. Egzersizler sırasında yapay kayganlaştırıcıların kullanılabilir. Bu duyarsızlaştırmayla paralel olarak hastanın pelvis kaslarını tanımasını ve onlara hakim olmasını sağlayan Kegel Egzersizleri de yapılır. Çiftin cinsel terapi sürecine birlikte katılmaları daha iyi sonuç verecektir. Ayrıca tedavi doğru bilgi ve teknik gerektiren bir süreç olduğu için yapılacak plan tecrübeli ve nitelikli bir cinsel terapist tarafından takip edilmelidir. Cinsel terapi planına uyulduğu takdirde, umulduğundan daha hızlı ve kesin bir iyileşme elde edilir. Ancak, özellikle kadının bu tedavi planına sadık kalması ve sabırla uygulaması gerekmektedir. Ayrıca vajinismusun cinsel terapisinde genellikle hiçbir cerrahi müdahale ve diğer girişimsel müdahaleleri uygulamak gerekmez. Kadının tedavi süreci boyunca herhangi bir ilaç kullanması da istenmemektedir. Yapılması gereken tek şey kadının iyi bir rehber olacak cinsel terapisti bulması, her şeyi açıkça anlatması ve en önemlisi de iyileşme arzusunun olmasıdır. Kadın bunu yapmayı başardığı takdirde, cinsel terapistin ona önereceği egzersizlerle kendi kendini tedavi etmesi mümkün olacaktır.