Varis... Bunları Yapmayın

Toplardamarlardaki kalıcı yapı ve akım bozuklukları ile karakterize bir hastalık varis. Ani ve şiddetli klinik tablolara neden olmadığı için genelde önemsenmenmeyebiliyor. Ancak yıllar içinde, sinsi bir şekilde ilerleyip şikayetlerin artmasına ve hatta bacak kaybına dek götürebilecek ciddi sorunlara neden olabiliyor.

Bu denli ciddi sonuçlara neden olabilecek bir hastalık olan varisi engelleyebilmek veya en azından ilerleme hızını azaltabilmek için çok basit bazı önlemler yeterli olabiliyor.

1. Uzun süre ayakta sabit durmamak veya sabit bir şekilde oturmamak : Sabit bir şekilde uzun süre ayakta durmak veya oturmak varis oluşumunu ve gelişimini hızlandırır. Normal şartlarda bacaklardaki kasların kasılıp kasılması; toplardamarlarda yerçekiminin aksi yönünde sağılma etkisi meydana getirir . Bu etki ile toplardamarların içindeki kanın hareketine katkıda bulunulmuş olur. Bu sayede damar içinde kan birikimi, damarlarda genişleme ve ters yönde akım engellenir. Oysa ki uzun süre hareketsiz kalındığında damarlarda kan birikmesi, genişleme ve geri akım ortaya çıkacaktır. Bu nedenle uzun süre oturulan dönemlerde saat başı kalkıp 5-10 dk yürümek, oturur pozisyonda iken ayakları sarkıtmak yerine bir sandalye-tabureye uzatmak toplardamar sağlığı açısından faydalıdır. Aynı şekilde uzun süre sabit ayakta durulması gerektiğinde saat başı 5-10 dk yürümek damar sağlığı açısından faydalı olacaktır.

2. Sıcak ortamlardan kaçınmak : Sıcak, damarlar üzerinde gevşetici etkiye sahiptir. Bu gevşetici etki damarların çapının artmasına neden olur. Damar çapındaki bu artış, kanın fizyolojik akımında yavaşlamaya neden olduğu gibi toplardamarlar içinde bulunan kapakçıkların fonksiyonunda da bozulmaya neden olur. Sıcak havada damarlardaki geçirgenliğin artışı ile damar içinden, dokuların arasına kanın sıvı kısmının kaçmasına ve ödeme de neden olur. Bu nedenle sıcak banyo, buhar banyosu, sauna gibi sıcak ortamlar varis hastalığının gelişimi ve ilerleyişi açısından risk taşımaktadırlar. Aynı şekilde yaz ayları, güneşlenme de varis belirtilerini arttırır. Bu uyaranlardan kaçınmak veya maruz kaldıktan sonra bacaklara 5 dk soğuk su masajı yapmak hem şikayetlerin azalması hem de hastalığın engellenebilmesi açısından faydalı olacaktır.

3. Yüksek topuklu ve düz ayakkabılar (babet) giymemek : Yüksek topuklu ve hiç topuksuz ayakkabılar giyildiği zaman diz altında ve arka tarafta bulunan kaslar yürüme sırasında düzgün ve yeterli bir şekilde kasılmazlar. Bu nedenle, o alanda bulunan toplardamarların içindeki akım, kasların sağıcı etkisinden uzak kaldığı için, yavaşlar. Kısa sürede (2-3 st) çok ciddi sorunlara neden olmayan bu durum uzun sürerse toplardamar sorunları ortaya çıkmaya başlayabilir. Bu nedenle belirli zamanlarda, kısa süreler için yüksek topuklu veya hiç topuksuz ayakkabıların giyilmesi varis hastalığı açısından çok sakıncalı olmasa da her gün ve gün boyunca bu tür ayakkabıların giyilmesi hastalığın oluşumunu ve şikayetlerin belirmesini kolaylaştıracaktır.

4. Beli sıkı kıyafetlerden uzak durmak : Toplardamarlar yerçekimine karşı ve pasif bir şekilde akımın devam ettiği damarlardır. Bununla birlikte damar duvarındaki kas tabakası çok kuvvetli olmadığı için dışarıdan gelebilecek basınç ve basılara karşı mukavemeti yeterince iyi değildir. Beli sıkabilecek korse gibi kıyafetler  giyilmesi ya da beli sıkı pantolon-kemer kullanılması, toplardamar akımında bozulmalara ve dolayısı ile varis hastalığının oluşmasına ve ilerlemesine müsait bir ortam yaratacaktır.

5. Fazla kilolardan kurtulmak : Aşısı kilo öncelikle hareketsizliğe neden olacağı için, hareketsizliğin neden olduğu mekanizmalardan ötürü varis gelişimine açık bir zemin hazırlar. Bununla birlikte karın içinde biriken yağlar, bacak damarlarındaki akımı olumsuz yönde etkiler. Bu nedenle pek çok olumsuz sonuca neden olabilecek obeziteden uzak durmak damar sağlığı açısından da önemlidir.