Yanıklar

Isı, elektrik, kimyasal maddeler ve radyasyon gibi etkiler sonucunda deride ve diğer derin vücut dokularında meydana gelen hasarlar yanık olarak tanımlanmaktadırlar. En sık karşımıza termal yanıklar olarak nitelendirilen ısı ile direkt alakalı yanıklar karşımıza çıkmaktadır. Termal yanıklar ateş, ya da alev ile direkt temas ya da sıcak cisimler, (sıcak su, sıcak yağ, sıcak süt v.b.) ile oluşmaktadırlar.

Yanıkların Derinliğine Göre Sınıflandırılması
1.derece yanıklar derinin en üst tabakasını etkiler. Yanık bölgesinde ağrı ve hassasiyet vardır. Güneş yanıkları ve sıvı dökülmesi soncu oluşan yüzeyel yanıklar bu tip yanıklardır. Yüzeyel olarak etkili ağrı kesici ve deriyi yumuşak tutucu kremler ve pomatlar ile tedavi edilebilir. 1-2 hafta içinde yanık bölgesindeki deri soyulur ve hafif kızarık deri görülür. Zaman içinde deri normal haline gelir ve iz kalmaz.
2. ve 3.derece yanıklarda deri üst tabakası tamamen yanmıştır. İyileşme deri alt tabakasındaki yağ bezleri, ter bezleri ve kıl köklerinden hücrelerin çoğalmasıyla oluşur. İyileşmeyi sağlayan deri eklerindeki kayıp miktarına göre 2. derece yanıklar yüzeyel ve derin olarak iki alt sınıfa ayrılır. Yüzeyel 2. Derece yanıkta iz kalmaz ancak derin 2. derece yanık iz bırakarak iyileşir. Yanık bölgesindeki su dolu kabarcıklar korunmaya çalışılmalıdır. Uygun pansumanlar ile takip edilir. Yüz dışındaki bölgelerin kapalı pansuman ile takip edilmesi gerekir. Halk arasında yanık bölgesinın açık tedavi edilmesi inancı yanlış bir bilgilenmedir. Bilinçsiz yapılan bakım 2. derece yanığın 3. dereceye gelişmesine neden olabilir. İyileşme süresi yüzeyel yanıklarda 1 hafta ile 10 gün arasındadır. Derin 2. derece yanıklar ise 2-3 haftada iyileşir.
4.derece yanıklarda deriyi yenileyecek deri ekleri kalmamıştır. İyleşme yanık kenarlarından gelişen deri ile oluşur ve rahatsız edecek yara izi gelişir. Kötü yara iyileşmesini önlemek için yanık bölgesine deri nakli yapılabilir. Küçük alanlar pansumanlarla iz bırakarak iyileşirken büyük alanların iyileşmesi çok zaman alır ve bu süre içinde enfeksiyon gelişirse hayati tehlike oluşabilir. Eklem ve boyun bölgesindeki yanılar eklem ve boyun hareketlerinin kısıtlanmasına neden olabilir. Deri nakli iyileşmeyi hızlandırır ve fonksiyon kaybı gelişmesini önler. Deri nakli yapılan alanlarda iz daha az gelişir. Geç dönemde izin azaltılması için deri nakli operasyonları faydalı olabilir.
2. derece ve 3. derece yanıkların tedavisi yanık uzmanı tarafından yapılmalıdır. Bu tip yanıklar mümkün olduğu kadar kapalı pansumanlar ile takip edilmelidir.

Yanıkların Yüzde ve Derecelerine Göre Sınıflandırılması
Yanıklar yanık yüzdelerine ve derecelerine göre majör minör ve orta düzey yanıklar olarak sınıflandırılmaktadır.

Majör Yanıklar
İnhalasyon yanıkları, yüz – boyun yanıkları, perine yanıkları, elektrik yanıkları, diğer tavmalarla birlikte olan ve kırıklarla birlikte olan yanıklar, ve kronik hastalığı olan, hassas hasta gruplarında görülen yanık olguları majör yanıklar olarak değerlendirilmelidir. Yine %10 dan fazla 3. derece yanığı olan kişiler, %20 den faczla 2. derece yanığı olan, 10 yaş altı ve 50 yaş üstü bireyler ve %25 den fazla 2 derece yanığı olan tüm kişiler majaor yanık sınıfında değerlendirilmelidir.

Orta Seviye Yanıklar
%10 dan az 3. derece yanıklı kişiler, %10-20 arasında 2 derece yanığı olan 10 yaş altı ve 50 yaş üstü bireyler, %15-25 arasında 2. derece yanığı olan 10-50 yaş arasındaki bireyler orta seviyeli yanık olarak değerlendirilmelidir.

Minör Yanıklar
%2′ den az 3. derece yanıklar, %10′ dan az 2. derece yanığı olan 10 yaş altı ve 50 yaş üstü bireyler, %15 den az 2. derece yanığı olan tüm vakalar minör yanık olarak değerlendirilmelidir.