Yapay Kalpler

Kalp Sağlığı ve Kalp Hastalıkları

Kalp ve damar hastalıkları, ülkemizde ve dünyada en ciddi sağlık problemleri olarak önceliğini korumaktadır. En sık olarak gözlemlenen ve beraberinde pek çok ciddi sağlık problemini getiren kalp ve damar hastalıkları, ilerleyen aşamalarda kalpte fonksiyon bozukluklarına sebep olabilmektedir.

Kalp ve damar hastalıkları; kalp damarlarında meydana gelen tıkanıklıklara bağlı olarak gelişen kalp krizlerine, kalp kapakçıklarında darlık ve yetmezliklere, bunların sonucunda da kalbin kasılma fonksiyonun bozulmasına sebep olabilmektedir. Bazen de kalbin damar sisteminde ve kapakçıklarda sorun olmamasına rağmen hastalık direk olarak kalp kasından başlamaktadır. Toplumda en sık görülen hastalıkların başında yer alan hipertansiyon kalp duvarında kalınlaşma ve kalp kasında gevşeme anormalliğine neden olarak kalp yetersizliğine neden olabilir. Kalp kapak hastalıkları, kalp ritm bozuklukları, kalp kası enfeksiyonları, doğuştan kalp hastalıkları ve kalıtımsal geçen kalp kası hastalıkları diğer kalp yetersizliği nedenleri arasında yer alır.

Kalp yetersizliğinde oluşan değişiklikler nelerdir?

Kalp yetersizliğinde, bir taraftan kalp doku ve organlara gerektiği kadar kanı sağlamaya çabalarken, doku ve organlar da kalp yetersizliği durumuna uyum sağlamaya çalışır. Bu durum kalp ile doku ve organların kalp yetersizliğine adaptasyonu olarak bilinir.

Söz konusu adaptasyon için kalp daha fazla kanı pompalamak için dakikadaki atım sayısını arttırır (taşikardi). Daha fazla miktarda kan hacmini alıp pompalamak için kendi boyutunu artırır ve kalp boşluklarında genişleme bir başka deyişle kalp büyümesi ortaya çıkar (dilatasyon). Performansını arttırmak, daha iyi pompa gücü sağlamak için kalp duvarları kalınlaşır (hipertrofi). Vücuttaki birçok hormonal mekanizmaların devreye girmesiyle dolaşan kan miktarı arttırılarak hayati organlara yönlendirilmeye çalışılır. Ancak zamanla adaptasyon mekanizmaları yetersiz kalmaya başlar ve ileri dönemde sözkonusu adaptasyon mekanizmaları yarardan çok zararlı süreçleri başlatır. Kalp yetersizliği tablosu daha da kötüye gider.

Kalp yetmezliği probleminin ileri boyutlara ulaşması ve uygulanan tedavi yöntemlerine olumlu bir yanıt vermemesi durumunda nihai tedavi kalp nakli olmaktadır. Ülkemizde ve dünyada maalesef çok kalp yetmezlikli kalp nakli bekleyen hasta vardır. Bunların çoğu bekleme aşamasında hayatlarını kaybetmektedir. Bu grup hastalarda kalp kasılmalarına yardım eden yapay kalp uygulaması gerçekleştirilebilmektedir. Kalpte ortaya çıkan fonksiyon bozuklukları doğrultusunda gerçekleştirilen yapay kalp uygulamaları, gelişen teknoloji doğrultusunda oldukça etkili yöntemler haline gelmiştir. 

Yapay Kalp Nedir?

Kalp, vücut açısından kritik nitelikte bir organdır. Kalp sağlık sorunları ve kalp hastalıklarının tedavisi, bütün bir vücut ve kişi sağlığı için oldukça önemlidir. 

Kronik kalp yetmezliği durumu için henüz geliştirilmiş standart bir tedavi yöntemi bulunmamaktadır. Medikal tedavide başvurulan kalp kası güçlendirme ilaçları, vücuttaki hayati organlardaki enerji depolarını hızla tüketmekte ve hasta sağlığı için olumsuz etkiler meydana getirmektedir. Cerrahi tedavi yöntemi olarak kalp nakli, etkili bir çözüm potansiyeli oluşturmasına rağmen, ulusal çapta organizasyon ve organ bağışlama bilinci gerektirmektedir. Kalp hastalıklarının nakil beklerken ya da tedavi sürecinde giderek ağırlaşması durumu, alternatif yöntemleri gerekli hale getirmiştir. Bu bakımdan kalp problemlerinin tedavi yöntemlerine yanıt vermemesi ve ileri evreye ulaşması durumunda, yapay kalp uygulanmaktadır. 

Yapay kalp, kanın kalbin karıncık kısmından vücudun geri kalanına pompalanmasına yardımcı olan mekanik destek cihazlarıdır.

Yapay Kalp Hangi Durumlarda Uygulanmaktadır?

Uygulanan ilaç tedavisine rağmen efor kapasitesi ileri derece kısıtlı, nefes darlığı gözlemlenen ve ödemleri giderilemeyen ileri dönem kalp yetmezliği olan hastalarda, yapay kalp etkili bir tedavi yöntemi olarak gerçekleştirilmektedir. Bu bakımdan yapay kalp uygulamasının gerçekleştirildiği durumları şu şekilde sıralayabilmekteyiz;

-Kalp nakli bekleyen hastaların sağlık durumunda kötüleşme yaşanması 

-Kalp nakline uygunluk şartlarının devamlılığının sağlanması için kalp nakline köprüleme yapılması amacıyla

-Hastada kalp nakli gerçekleştirilmesine engel olan diğer organlardaki geçici sorunların giderilmesi

-Kalp nakline engel olan kalıcı nitelikte sağlık sorunları bulunması durumunda, hastalarda ömür boyu kalıcı olması amacıyla

Yapay kalp uygulaması öncesi hastaya ayrıntılı tetkikler ve genel bir değerlendirme yapılmaktadır. Bu doğrultuda gerçekleştirilen yapay kalp uygulamaları, kalpte meydana gelen problemlerin boyutu ve konumu doğrultusunda farklılık göstermektedir. 

Yapay Kalp Çeşitleri Nelerdir?

Yapay kalp uygulaması temel olarak, kalpte yetmezliğe sebep olan sorunların hangi bölgede ortaya çıktığı tanısına göre gerçekleştirilmektedir. 

Sol Yapay Kalpler 

Sadece sol kalp yetmezliği problemi söz konusu olduğunda, yapay kalp uygulamasının sadece kalbin sol karıncığına gerçekleştirilmesidir.  

İki Taraflı Yapay Kalpler

Kalpte sol karıncık ve sağ karıncık yetmezliklerinin birlikte görüldüğü durumlarda, yapay kalp uygulamasının iki taraflı gerçekleştirilmesidir. İki taraflı yapay kalpler, vücut dışında bulunan cihazlar ile desteklenmektedir. Vücut dışında bulunan cihazlar yoluyla desteklenen iki taraflı yapay kalpler, kanı kalbin sağ karıncığından alıp akciğer damarlarına, sol karıncığından alıp tüm vücuda pompalamaktadır. İki taraflı yapay kalp uygulamaları, Biventricular Assist Device adını almaktadır. 

Total Yapay Kalpler 

Yapay kalp alanında en ileri uygulama aşamasında bulunan yapay kalp çeşitlerini oluşturmaktadır. Diğer yapay kalp uygulamalarından farklı olarak, total yapay kalp uygulamalarında kalp tamamen çıkarılmakta ve yerine yapay kalp yerleştirilmektedir. Total yapay kalp uygulamaları, daha önce kalp kapağı ameliyatı olan ve kalbinin içerisinde pıhtı saptanan kişilere, ayrıca her iki karıncığında da yetmezlik teşhisi konulan hastalara uygulanmaktadır. 

Yapay kalpler, kullanım sürelerine göre de temel olarak iki gruba ayrılmaktadır. 

-Birkaç saat, gün ya da birkaç hafta süreyle destek sağlayan sistemler, kısa süreli kalp destek cihazları olarak tanımlanabilmektedir. Bu tür yapay kalp uygulamaları, kısa süre içerisinde iyileşmesi mümkün olan akut kalp yetmezliklerinde veya ani kalp durması sonrası gerçekleştirilen canlandırma işleminde kullanılmaktadır. 

-Pulsatil olarak tanımlanabilecek, atan kalp niteliğinde çalışan yapay kalpler ise, uzun yıllar sağlıklı şekilde kullanılabilmektedir. Uzun süreli yapay kalpler, kalp yetmezliğinin ileri seviyelerde gözlemlendiği, sol kalp yetmezliği problemine sağ karıncığın yetmezliğinin de eklendiği durumlarda, her iki kalp bölgesine de destek niteliğinde uygulanmaktadır.