Yas Süreci

Bireysel bir yolculuktur yas süreci, özellikle sevilen ve değer verilen bir kişi ve ya canlının kaybından sonra ortaya çıkmaktadır. Bu yüzden verilen bazı tepkilerin bu süreç içerisinde değerlendirilmesi çokta doğru değildir. Neden mi? Çünkü birey hayatında önemli bir kayıp yaşamış ve bir tehdit algısı içerisinde olabilir. Yas süreci bir kayıp ve tehditle başlar. İlişki, ayrılık, ölüm sonucunda sona ermektedir. Her insan doğal olarak bu süreci hayatında yaşamaktadır. Ve ölüm sonrasında ortaya çıkan duygular kişilere acı vermektedir. Özellikle kişide fiziksel, duygusal, davranışsal ve bilişsel tepkiler ortaya çıkmaktadır. Ancak bu süreç herkeste aynı şekilde ortaya çıkmayabilir. Bu yüzden yasın bireysel bir yolculuk olduğunu unutmayalım.

Birazda yas sürecinde ortaya çıkan tepkiler değinecek olursak eğer;

Fiziksel tepkiler: midede boşluk, nefes alamama, boğulma hissi, ağız kuruluğu, güç kaybı, çabuk yorulma, boğaz ve göğüslerde gerginlik ve tükenmeyi örnek gösterebiliriz. 

Bilişsel tepkiler: inanmama, dikkat bozukluğu, karar verme güçlüğü, ölen kişiye dair zihinsel meşguliyet, sanrılar ve konfüzyon.. 

Duygusal tepkiler:  şaşkınlık ve şok, üzüntü, kırgınlık, öfke, suçluluk ve çaresizlik, kaygı, bitkinlik, uyuşukluk, özlem ve rahatlama..

Davranışsal tepkiler: uykuda düzensizlik, iştah kaybı ya da artası, ağlama, sosyal olarak içe kapanma, tekrarlayan rüyalar, aşırı hareketlilik, madde ya da alkol kullanımı, organize olmakta zorlanma ve sürekli ölen kişiye dair eşyalara anlam yükleme..

Bu tür belirtiler oldukça fazla çıkar. Ve yas sürecine dair bu belirtilerin başlangıçta ortaya çıkması beklenen bir durumdur. 

Peki, yas süreci nelerden etkilenir. 

Yas süreci, ölen kişinin kimliğinden (kim olduğundan), ölen kişi ile aradaki ilişkinin boyutu ve ölme şekli süreci etkilemede önemli etkene sahiptir. 

Yas sürecinde ölümün ardından ortaya çıkan tepki hem duygusal hem de fizikseldir. Bu yüzden yapılması gereken en önemli durum acıyı kabul etmektir. Acı kabul edildikten sonra etkileri üzerine mutlaka destek alınmalıdır. Aksi takdir de ortaya çıkan duygular fiziksel tepkilere döner. Ancak en başta da dediğimiz gibi bu söylediklerimiz mutlaka ortaya çıkar demiyoruz. Tepkiler kişiden kişiye göre bazen farklılık gösterir. Kişi ölen kişinin ardından derin bir üzüntü yaşar. Bunların yaşanması yas sürecinin rahat geçmesi için oldukça önemli bir konudur. Kişi bu duygularını saklarsa ilerleyen dönemde farklı tepkiler ortaya çıkar. Ancak duyguları ifade etmek rahatlamasına yardım eder. Tabii ki herkes duygusunu farklı yaşar. Kimisi ölen kişinin ardından günlük tutar, kimisi mezarını ziyaret eder… Bu yüzden acı hissetmek imkânsızdır. Burada yapacağınız en önemli şey “üzülme, kendini topla, bak kardeşin ya da ailen var, güçlü dur!” diyenleri çevrenizden uzaklaştırmaktır.

Unutmayın, yas sürecinde sizin de güçsüz olmaya ve üzülmeye hakkınız var!

Son olarak yas sürecinin ne kadar süreceğine değinecek olursak.. Ne kadar yas sürecinin zamanı kişiden kişiye değişkenlik gösterse biz psikologlar için genellikle 3 ila 8 ay arası olarak belirlenmektedir. Ve eklemek isterim, yas süreci bireysel bir yolculuktur. Bu yolculuğun sonlanmış olması sizin o kişi ya da kişileri unuttuğunuz anlamına gelmez. Unutmayın. Ölümü kabullenseniz dahi o kişiyle bağınız hala devam edecektir.