Yas Tutma Sürecinde Acının Yolundan Geçmesine İzin Ver

Acı güzel değil tabii ki. Canın yanar, kalbin sızlar, kimi zaman feleğin şaşar, kahrolursun... Ama ya sonra? Bir süre sonra şiddeti azalır. Acı hep olur aslında ama zamanla biçim değiştirir. Acısız bir hayat olamaz çünkü. Hem acının da yaşanması lazım... Bedenimiz acıyı algılamaya programlı. Hazırlıklı ol, dur der. Canın yandı, bir dakika dur, ne oluyor der…

Yas, belki de tüm acıların en kuvvetlisidir. Yas tutma; sevilen birinin kaybı, yakın bir ilişkinin bitimi, organ kaybı, iş kaybı ve vatan-bağımsızlık-bir ideal gibi soyut bazı değerlerin kaybı sonucunda yaşanan doğal bir süreçtir. Yas süreci, zorlayıcı ve stresli olmakla birlikte aynı zamanda bireysel ve kendine özgü bir süreçtir ancak bir hastalık değildir. Bu süreçte gösterilen tepkiler bireyseldir ve kişiden kişiye farklılık gösterir. Ancak kişiler arasında gözüken bir takım ortak fiziksel, bilişsel, duygusal ve davranışsal belirtiler de vardır. Nefes alamama, seslere aşırı duyarlılık, enerji düşüklüğü ve çabuk yorulma, iştahın artması veya azalması gibi fiziksel tepkiler; şaşkınlık, şok, üzüntü, öfke, umutsuzluk, kendini veya başkalarını suçlama gibi duygusal tepkiler; inkar, ölen kişinin yaşadığı duygusu, işitsel ve görsel halüsinasyonlar gibi bilişsel tepkiler; ağlama, dalgınlık, sosyallik azalması, kaybedilen kişi veya şeyi hatırlatan çağrışımlardan kaçınma gibi davranışsal tepkiler yas sürecini yaşayan çoğu kişide ortak olarak gözükmektedir.

Yas Sürecinin Aşamaları

 Yas süreci, oldukça zorlayıcı ve stresli bir süreçtir. Kayıp yaşayan kişi yas sürecinde kaybı kabullenip yaşamını yeniden düzenleyene kadar bazı aşamalardan geçmektedir. Bu aşamalar ise şu şekilde gerçekleşir.

1. İnkar: Bu ilk aşamada çoğunlukla olay ya da durum hiç gerçekleşmemiş gibi yok sayılır. Bir yanlışlık olduğu düşünülür.

2. Öfke/ Kızgınlık: İnkar aşamasından sonra sorgulamalarla birlikte devreye girer. En bilinen soru, “Neden ben?” sorusudur. Sizi bırakıp gittiği için ölen kişiye; elinizden alınan bir şey için onu elinizden aldığı için yaratıcıya; sizinle aynı acıyı paylaşmadığı veya beklediğiniz desteği göstermedikleri için etrafınızdaki kişilere öfkelenebilirsiniz. 

3. Pazarlık: “Şunu da deneseydim, izin vermeseydim, dikkat etseydim, erken davransaydım” gibi sorularla yüzleşilen, kaçınılmaz olan acının biraz daha ertelendiği aşamadır.

4. Depresyon: Üzüntü, özlem, umutsuzluk ve çaresizlik duygularının en yoğun hissedildiği aşamadır.

5. Kabullenme: Kayıp gerçeği bu aşamada kabullenilir. Yas tepkilerinin yoğunluğunda azalmalar görülür. Kişi, kayıp öncesindeki yaşamına tekrardan adapte olmaya başlar.

Sağlıklı Bir Yas Süreci Geçirmek İçin Öneriler:

• Bu süreci tek başınıza atlatmaya çalışmayın. Sizi iyi bir şekilde dinleyip anlayabilecek güvendiğiniz birisiyle mümkün olduğunca konuşmaya çalışın.

• Sosyal destek ve aile desteği bu süreçte oldukça önemlidir. Aynı zamanda acının da yaşanması gerektiğini unutmayın. Aileden birinin kaybını yaşıyorsanız ailedeki diğer üyelerle hissettiklerinizi paylaşın. Onları daha çok üzmekten ya da zayıf görünmekten korkmayın. Sizi anlamayacaklarını düşünerek arkadaşlarınızdan uzaklaşmayın.

• Daha önce kayıp yaşamış birisiyle konuşmak da hem size hem de o kişiye iyi gelecektir.

• Yaşadığınız tepkileri ve duyguları kabul edin ve ifade edin. Yas tutmaya izin verin. Bu süreçte asla duygularınızı engellemeye çalışmayın.

• Sabırlı olun, yasın uzun bir süreçtir. Yası yaşamak için kendinize izin verin, her şeyin bir anda düzelmesini beklemeyin.

• “Güçlü olmalıyım” ya da “Ağlamak zayıflıktır” gibi düşüncelerle ağlamanıza engel olmayın. Ağlamak doğal ve rahatlatıcı bir davranıştır.

• Konuşarak duygularınızı ifade etmekte zorlanıyorsanız yazmayı veya çizerek anlatmayı deneyebilirsiniz.

• Yıldönümleri, doğum günleri, bayramlar gibi özel günler sizin için zor geçebilir. Buna hazırlıklı olun.

• Yaptığınız ve yapamadığınız şeyler için kendinizi affedin.

• İş, okul gibi aktivitelerinizden kopmayın. Katılmak zor gelse de kendinize adım adım ilerleyeceğiniz bir program hazırlayın ve ona uymaya çalışın. Sosyal aktivitelerinizden uzaklaşmayın.

• Fiziksel ihtiyaçlarınızın (yemek, uyku vb) önemli olduğunu unutmayın ve bu ihtiyaçlarınızı ihmal etmeyin.

• Acıyla baş etmek için alkol ya da maddeye yönelmeyin. Aksi takdirde bunlar size sadece anlık bir rahatlama sağlayacaktır.

• Unutmak veya hatırlamamak için kendinizi belli işlere yoğunlukla yönelmek için zorlamayın. Bu süreci tamamen zamana bırakarak hissettiğiniz her şeyi yaşayın. 

• Size yardım etmeye çalışan kişileri etrafınızdan uzaklaştırmayın. 

 Kayıp sonrasında üzüntü, hayal kırıklığı, kalp ağrısı, öfke veya umutsuzluk gibi seni dibe çeken duyguların bu sefer yolundan geçmesine izin ver. Bir bak bakalım nereye götürecekler seni. Bırak bu sefer yol arkadaşın olsunlar. De ki; "Nereye götüreceksiniz, ne öğreteceksiniz bana?" Belki de hiç hayal etmediğin çok daha güzel bir varış noktasına götürecekler, kim bilir...