Yeme Bozuklukları ve Tedavi Yöntemleri

Yeme bozuklukları kişinin kendi ağırlığı ve dış görünüşüyle takıntılı bir şekilde uğraştığı, bununla ilgili yine takıntılı düşünceler geliştirdiği dolayısıyla yeme davranışlarında ciddi değişiklikler gösterdiği rahatsızlıklardır.

Bu tanı kategorisine Anoreksiya, Bulumia ve Tıkanırcasına Yeme Bozukluğu olmak üzere 3 farklı rahatsızlık girer. Özellikle Anoreksiya Nervoza ve Bulumia Nervoza sıklıkla birbirine karıştırılan iki patoloji olmakla birlikte aralarında keskin bir fark belirtmek oldukça zordur. Çünkü başlangıç aşamasından sonra her iki rahatsızlık da birbirlerine evrilebilir. Yani kişinin Bulumia Nervoza belirtileri göstermesi zaman içerisinde Anoreksiya’ya çevirebilir veya tam tersi olabilir.

1. Anoreksiya Nervoza :

En basit anlatımıyla kişinin gıda alımını aşırı kısıtlamasıdır. Bu nedenle kişi yaşına ve boyuna uygun kilodan çok daha aşağıda bir ağırlıkta olur. Bu kişilerde kilo alma korkusu görülmekte ve bu korkuyla birlikte yeme kısıtlamasının sürekli olarak devam ettiği bilinmektedir. Dolayısıyla Anoreksik kişilere beden algı bozukluğu da eşlik eder çünkü ne kadar zayıf olurlarsa olsunlar aynada gördükleri vücut hala kiloludur. Düşünce yapıları her zaman ‘ en zayıf ben olmalıyım,kimsenin erişemediği kiloya erişmeliyim’ şeklindedir.

İki alt tipi vardır :

1. Kısıtlayıcı alt tip : Yemenin kısıtlanması

2. Bulimik alt tip : Tıkanma atakları sonucu kişinin kusarak ya da belirli ilaçlar kullanarak yediklerini boşaltma isteği. Aşırı spor ile telafi davranışları da görülmektedir.

2. Bulumia Nervoza : 

Artarda oluşan tıkanırcasına yeme ataklarının sonucunda kişinin telafi davranışı geliştirmesidir. Amaç kilo almaya engel olmaktır ve yine kusarak veya çeşitli ilaçlarla boşaltımı sağlayarak bu amaca ulaşmaya çalışırlar. Aşırı telafi davranışları bu tanıda da görülür. Düşünce yapıları çoğunlukla kilo alırsam her alanda başarısızım, zayıf olursam çok özgüvenli ve başarılıyım şeklinde ilerler.

Görüldüğü üzere Bulumia Nervoza ile Anoreksiya Nervozanın alt basamağı olan Bulumik tip birbiriyle oldukça benzerlik gösterir. Peki o halde bu iki tipi nasıl ayırt edebiliriz?

Eğer kişi hayatının belli bir döneminde Anoreksiya Nervozanın kısıtlayıcı tipini yaşamışsa yani ciddi anlamda yeme davranışını kısıtlayarak kilo vermişse ve güncel olarak ilacın kötüye kullanımı, aşırı spor gibi telafi davranışına girmişse Anoreksiya Nervoza-bulumik alt tip tanısını alır. Yaşamının herhangi bir alanında hiç kısıtlayıcı alt tip Anoreksiya Nervoza kriterlerini karşılamamışsa yani ataklar kısıtlamayla değil de tıkanma atakları-telafi ikilisi ile başlamışsa direkt olarak Bulumia Nervoza tanısını alabilir. Ancak bu türlerin tedavisi de birbirine benzediği için aralarında net bir çizgi çizmek mümkün olmayabiliyor.

3. Tıkanırcasına Yeme Bozukluğu: 

Bulumia Nervoza’dan farklı olarak sadece tıkanırcasına yemek yeme davranışı görülür ancak kişi telafi yöntemine gitmez. Kişinin bu tanıyı alabilmesi için ;

• Olağandan hızlı yemek yeme

• Ataktan sonra kişinin suçluluk yaşaması

• Yediklerinden utandığı için kişinin bu davranışı tek başınayken gerçekleştirmesi

• Rahatsızlık verecek kadar tokluk hissetmesi

• Bedensel açlık yokken aşırı ölçülerde yemek yemesi, gerekmektedir.

• Tıkanırcasına yeme atakları yaşayan kişilerin sağlıklı bir kişinin mide hacminden çok daha fazlasına sahip olması beklenilen bir durumdur. Dolayısıyla bu zaman içerisinde kişinin obeziteyle savaşmasına yol açar.

Tedavi Yöntemleri :

Öncelikle çoğu yeme bozukluğu hastası durumun farkında olmasına rqağmen tedaviyi reddedebilir. Dolayısıyla tedavi için ilk basamak kişinin iş birliği içerisine girmesini sağlamaktır. Yeme bozuklukları tedavisi psikolog, psikiyatri, diyetisyen, hastalığın bıraktığı etkilere göre gerekli tıbbi dallardan oluşan bir grup tarafından yönetilmelidir.

Bu alanda en sık kullanılan ve en etkili sonuçları veren terapi yöntemi Bilişsel Davranışçı Terapi yöntemidir. Kişilerin duygu durumuna bağlı olarak meydana gelen yeme bozuklukları, terapi esnasında kişinin baş etme becerilerini geliştirmeyi amaçlar. Bu aşamada sosyal çevre ve aile desteği oldukça önemlidir. Ancak unutmamak gerekir ki yeme bozukluğu ne kadar geç fark edilir ve tedaviye ne kadar geç başlanırsa o kadar zorlu bir süreç halini alır. Ek olarak yeme bozuklukları tedavisi uzun soluklu terapilerden oluşmaktadır.