''Zeki Ama Çalışmıyor...''

Çocuklar okula başladıkları dönemde sürece adapte olmada ve belirli bir sisteme uymada zorlanabilirler. Ayrıca her bireyin öğrenme süreçleri farklılık gösterebilir, çocuklarında bir birey olduğunu unutmamak gerekir. Ama okurken harf atlama, harf ekleme- çıkarma varsa, haftanın günlerini – saatlerini öğrenmede zorluk çekiyorsa, okuduğunu anlamada-anlatmakta zorluk çekiyorsa, sağını solunu karıştırıyor yer yön tarif etmekte zorlanıyorsa aklınızda soru işaretleri oluşmalı ve küçük gözlemler yapmalısınız. Bu gibi durumlara ilerleyen süreçlerde dersin başına oturmakta zorlanma, tek başına ödev yapmakta zorluk çekme, zamanı yönetememe, başladığı işi bitirememe, yeni arkadaşlar edinmek istememe, grup çalışmalarından kaçınma gibi davranışlar eklenebilir. Genelde ailelerden duyduğumuz klasikleşmiş cümleler vardır; “istese yapar, istemiyor ki!”, “zeki ama çalışmıyor, çalışsa yapar!”, “ilgisini çeken şeylerde gayet başarılı, ama iş kitap okumaya, ders çalışmaya gelince birbirimizle savaşıyoruz.”, “Kendini vermiyor, kendini vererek çalışsa çok başarılı olacak da işte…”, “Ya bu çocukta bir şey var ama çözemiyorum”. Bu gibi durumlara farklı açılardan bakmak hem ailenin durumu anlamasına hem de çocuğun kendini anlaşılır hissetmesine yardımcı olabilir. Kendimizden pay biçelim hafta sonu bir etkinlik var ve bu etkinlik voleybol oynamak üzerine aaa o da ne siz voleybol oynamakta iyi olduğunuzu düşünmüyorsunuz, gitmek ister miydiniz? Bir arkadaş grubunuz var zorlandığınız bir konuda size sürekli “sen yaparsın ya sen zekisin, neler yapmıyorsun bunu mu yapamayacaksın” diyerek size gaz veriyorlar ama siz o işe bir türlü başlayamıyorsunuz; etrafınızdakilere tavrınız, kendi içinizdeki duygu-düşünceleriniz ne olur?

Bu gibi durumlarla karşılaştığımızda uzman olarak aklımıza gelen ilk soru acaba bilişsel alanlarında tutarsızlık ya da performans kaybından kaynaklı, performansını göstermekte zorlanıyor mu? Bahsettiğimiz bu problemleri yaşıyorsanız kaç saat çalışırsanız, kimle çalışırsanız çalışın akademik beceri çalışarak yol alamayabilirsiniz. Öncelikle akademik becerileri doğrudan etkileyen bilişsel alanlarının beklenen performansı sergilemesi gerekir. Öğrenmenin tam anlamıyla gerçekleşmesi için bilişsel alanlarının (planlama, dikkat, ardışık, eş zamanlılık) yaş performansında ve birbiri ile tutarlı performans göstermesi gerekir. Bilişsel alanlarında destek ihtiyacı olan çocukların okul derslerine daha fazla çalışması değil okul derslerine çalışmanın yanında destek ihtiyaçları olan alanlara yönelik müdahalede çalışmaları yapmaları önemlidir. Karşılaştığımız bu gibi durumlarda -bahsettiğimiz her zorluğun yaşanmasına gerek yoktur- bilişsel sistemin taranması ailelerden öykü alınarak yorumlandığında; eğitsel, nörolojik ve psikolojik tanıların konulması noktasında biz uzmanlara ve ailelere çocukların bu davranışları neden yaptığını ya da neden yapamadığını ortaya koymada güçlü veriler sağlar. Bu değerlendirmenin yapılmasındaki amaç yaşanılan sorunun altında yatan sebepleri bulup müdahale ederek çocuğun kendi performansını ortaya koymasını sağlamaktır. Aynı zamanda çocukların öğrenmeye ilişkin bilişsel becerilerini ortaya koyarken güçlü yanlarını, zayıf yönlerini geliştirmeye ihtiyaç duyduğu alanların belirlenmesinde önemli bir değerlendirme aracıdır. Unutmayalım bir çocuk yapamadığı, o alanda zorlandığı için istemeyebilir ve ebeveyn ya da öğretici kişi bu konuda neden yapmadığı-yapamadığını anlamlandıramadıkça çocuğa uygulanan baskı kaygı veya travmaya neden olabilir. Bu gibi durumlarda akademik ve sosyal hayatta çocuğun kendi tam performansını ortaya koyabilmesi için bilişsel sistemin değerlendirilmesi ve sonucunda hangi alanda problem yaşıyorsa o alana yönelik bilişsel müdahale uygulanması hem sizin hem de çocuğun hayat kalitesini arttıracaktır.