Zihnimizi Kaygılansak da Mı Korusak Kaygılanmasak da Mı Korusak?

Kaygı duygusu, zihnimizin, gelecekte oluşabilecek bir veya birçok meseleye dair ortaya çıkardığı bir duygudur. Genellikle oluşan senaryo; bizim, ailemizin, sevdiklerimizin, ülkemizin veya dünyamızın hoş olmayan bir durumda kalacağına dairdir. Zihnimiz de bu senaryonun gerçekleşmemesine veya gerçekleşmesi halinde neler olabileceğine dair riskleri bizimle paylaşır. Bu risklere dair hazırlıklı olmamız için gerekli hareketleri sağlamamızı söyler. Tüm duygularımız gibi kaygı duygusunun da yaşamımızı sürdürmemizde ve kolaylaştırmamızda önemli bir işlevi vardır. Ancak bazı durumlarda kaygı duygusu bu olağan işlevini yürütürken bizler çeşitli sebeplerle sorunlar yaşamaya başlarız. Bir tanıdan bahsediyorsak da elbette bu kaygı bozukluğu (anksiyete bozukluğu) dur.

Kapıyı kilitlemiş/kilitlememiş olmaya dair bir örnekle hareket edelim. Otobüsü beklerken kapıyı kilitleyip kilitlemediğimizi dair şüpheye düştük ve kaygılanmaya başladık. Zihnimiz bize olası senaryoları getirmeye başladı: Kilitlemedin ve eve hırsız girebilir. Buraya kadar zihnimizin kendi olağan işleyişinde olduğunu söyleyebiliriz. Bize sorun çıkaran farklı noktalar bulunmaktadır. Bizim bu işleyişe yorumumuz “Evet bu aklıma geldi, gerçekten de kilitlememiş olabilirim, dönüp kilitleyeyim.” olabilir. Başka bir yorum “Aslında kapıyı kilitlediğime eminim ama bu kaygıya engel olamadığım için dönüp kilitliyorum.” olabilir. Her iki yorumda da sorun dönüp kapıyı kilitlediğimizde başlar. Bunu yaptığımızda kaygının bedenimizde oluşturduğu huzursuzluk hali kaybolur ve rahatlarız. Bu bizim ödülümüzdür, bu davranışı sürdürdükçe bu ödülü almaya devam ederiz. Bu da bizim en küçük endişe verici senaryoda dahi bu davranışları sergilememize yol açar.

Bazen zihnimiz anlık senaryolar yerine uzun vadede başımıza gelebilecek senaryoları bizlere getirir. “Sevgilim beni aldatabilir.”, “Çocuğumun başına dışarıda kötü bir şey gelebilir.”, “İşimi kaybedebilirim.” … Bu senaryolara yaklaşımımız bunların boş endişeler olduğunu söyleyerek bu düşüncelerden kurtulmaya çalışmak veya gerçekten olası senaryolar olduğunu söyleyerek önlemler almak olabilir. İki yaklaşım da bizleri bir döngüye kaptırır. Çünkü ne bu düşüncelerden kurtulmaya çalışarak kurtulabiliriz ne de önlemler alarak bu senaryoların gerçekleşme ihtimalini tamamen ortadan kaldırabiliriz. Bunlar sadece bizleri kaygının getirdiği huzursuzluk ve rahatsızlık halinden kurtarma girişimleridir. Ancak burada rahatlamaya çalıştığımız her eylem bize bir ödül getirir. Bu ödülü almaya devam ettikçe de kendimizi her kaygılandığımızda bizleri zorlayan veya ilişkilerimizi bozan bir davranışın içerisinde görmeye devam ederiz. Bu döngüyü kırmaya kaygı duygusundan kurtulmaya çalışarak değil, onun getirdiği rahatsızlıkla kalarak ve rahatlatıcı eylemleri sergileyip ödül kazanmayı bırakarak başlayabiliriz. Bunun zor olduğunu söylüyorsan çok haklısın. Bu zor yola çıkman için gereken şey bu sorunu neden aşmak istediğini bulmak.